Νιώστε καλύτερα σήμερα!
Πάρτε τον έλεγχο της ζωής σας, όπως και οι 850.000 ευτυχισμένοι πελάτες μας.
Ξεκινήστε
Τι είναι η διαισθητική διατροφή;
Η έννοια της «διαισθητικής διατροφής» εισήχθη για πρώτη φορά το 1995 από δύο διαιτολόγους, την Evelyn Tribole και την Elyse Resch. Οι Tribole και Resch παρατήρησαν ότι οι πελάτες τους είχαν παγιδευτεί σε κύκλους απώλειας και αύξησης βάρους μέσω παραδοσιακών μεθόδων δίαιτας. Ανακάλυψαν ότι αυτοί οι κύκλοι έβλαπταν την υγεία των πελατών τους και ότι τα άτομα δεν είχαν πλέον καμία επίγνωση των σημάτων πείνας και κορεσμού του σώματός τους.
Η Tribole και η Resch ορίζουν την «διαισθητική διατροφή» ως τη δυναμική εναρμόνιση του σώματος, του νου και της τροφής. Μπορούμε να εξηγήσουμε τη διαισθητική διατροφή ως τη γνήσια κατανόηση του είδους και της ποσότητας της τροφής που χρειάζεται το σώμα μας, καθώς και την ψυχική ικανοποίηση και ηρεμία που νιώθουμε ενώ τρώμε. Η διαισθητική διατροφή δεν είναι μια δίαιτα. Είναι ένας τρόπος διατροφής όπου τα άτομα ακούνε τα σήματα πείνας και κορεσμού του σώματός τους. Για παράδειγμα, όταν κανείς αντιλαμβάνεται ότι το στομάχι του γουργουρίζει και τρώει ως αποτέλεσμα αυτού, αυτό είναι ένα παράδειγμα διαισθητικής διατροφικής συμπεριφοράς.
Το να αντιλαμβάνεται κανείς τα σημάδια του κορεσμού και να σταματά να τρώει όταν είναι χορτάτος είναι, επίσης, ένα παράδειγμα διαισθητικής διατροφής. Στην ουσία, η διαισθητική διατροφή αφορά την ικανοποίηση της φυσιολογικής πείνας, την παροχή επαρκών θρεπτικών συστατικών στον οργανισμό και τον τερματισμό της κατανάλωσης τροφής όταν αισθάνεται κανείς χορτάτος. Σε αντίθεση με τις παραδοσιακές δίαιτες, στη διαισθητική διατροφή δεν υπάρχουν απαγορευμένα τρόφιμα. Τα άτομα ικανοποιούν τη φυσιολογική πείνα τους χωρίς περιορισμούς στη διατροφή, ακούγοντας τα σημάδια της πείνας και του κορεσμού. Δεδομένου ότι δεν υπάρχουν απαγορευμένες τροφές, οι άνθρωποι απολαμβάνουν να τρώνε ό,τι τους αρέσει χωρίς να πέφτουν σε μια «νοοτροπία δίαιτας». Η διαισθητική διατροφή συνδέεται, επίσης, με μια θετική εικόνα του σώματος.
Τρεις βασικές αρχές της διαισθητικής διατροφής
- Πρόσβαση σε όλα τα τρόφιμα
- Διατροφή με βάση τις φυσικές και όχι τις συναισθηματικές ανάγκες
- Διατροφή ανάλογα με τα σημάδια πείνας και κορεσμού
Το να επιτρέπεται ανεπιφύλακτα το φαγητό σημαίνει ότι τα άτομα τρώνε ό,τι θέλουν όποτε αισθάνονται πείνα. Για παράδειγμα, αυτό το φαγητό μπορεί να είναι μια πίτσα τη μία μέρα και μια σαλάτα την άλλη. Η δεύτερη αρχή αφορά το να τρώμε όχι με βάση τα συναισθήματα, αλλά για να ικανοποιήσουμε τη σωματική πείνα. Για παράδειγμα, αν κάποιο άτομο τρώει σοκολάτα για να καταστείλει τα συναισθήματα άγχους πριν από μια εξέταση, αυτή η συμπεριφορά έρχεται σε αντίθεση με την αρχή της διαισθητικής διατροφής.
Η τρίτη αρχή είναι στην πραγματικότητα μια συμπεριφορά με την οποία γεννιόμαστε. Για παράδειγμα, όταν ένα μωρό πεινάει, κλαίει, πίνει γάλα από τη μητέρα του και σταματά όταν χορτάσει. Η διαισθητική διατροφή στοχεύει στην αποκατάσταση της έμφυτης ικανότητάς μας να τρώμε σύμφωνα με τα σήματα πείνας και κορεσμού, τα οποία συχνά χάνουμε λόγω των παραδοσιακών και περιοριστικών πρακτικών διατροφής.
Για να κατανοήσουμε πλήρως την διαισθητική διατροφή, μπορούμε να απεικονίσουμε την αντίθεση με τις περιοριστικές/παραδοσιακές δίαιτες μέσω ενός παραδείγματος: Αν κάποιος έχει όρεξη για πίτσα, αλλά λέει: «Κάνω δίαιτα, οπότε δεν μπορώ να φάω πίτσα. Η πίτσα έχει πολλές θερμίδες. Αν την φάω, θα χαλάσω τη δίαιτά μου και όλες οι προσπάθειές μου θα πάνε χαμένες. Θα πάρω βάρος και θα γίνω ανθυγιεινός», και επιλέγει να μην φάει πίτσα παρά την επιθυμία του — αυτή είναι η παραδοσιακή νοοτροπία της δίαιτας.
Από την άλλη πλευρά, ένα άτομο που τρώει διαισθητικά στην ίδια κατάσταση μπορεί να πει: «Πεινάω και έχω όρεξη για πίτσα. Ναι, η πίτσα μπορεί να έχει πολλές θερμίδες, αλλά το να την φάω τώρα δεν θα με κάνει να πάρω βάρος ή να γίνω ανθυγιεινός/ή. Οπότε, θα φάω πίτσα μέχρι να χορτάσω». Όπως φαίνεται σε αυτό το παράδειγμα, η διαισθητική διατροφή βοηθά τα άτομα να χτίσουν μια υγιή σχέση με το φαγητό, να απολαμβάνουν τα γεύματά τους και να αισθάνονται ικανοποιημένα.
1. Η διαισθητική διατροφή βοηθά στην αναγνώριση της πείνας και του κορεσμού
Το φαγητό είναι απαραίτητο για την επιβίωση. Η πείνα είναι ένα σήμα από το σώμα μας — ένα μήνυμα που μας θρέφει. Σύμφωνα με τους παραδοσιακούς κανόνες διατροφής, η πείνα είναι τρομακτική, επειδή οι άνθρωποι πιστεύουν ότι αν νιώσουν πείνα, θα φάνε, και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση βάρους. Σε αντίθεση με αυτή την πεποίθηση, η πείνα είναι μια υγιής και βιολογική κατάσταση που μας επιτρέπει να λαμβάνουμε τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται το σώμα μας.
Για να κατανοήσουμε την πείνα, πρέπει να προσέχουμε προσεκτικά τα σημάδια που μας δίνει το σώμα μας. Για παράδειγμα, το γουργούρισμα του στομαχιού και η κόπωση μπορεί να είναι σημάδια πείνας. Ωστόσο, ορισμένα άτομα μπορεί να νιώθουν πείνα σε συγκεκριμένες συναισθηματικές καταστάσεις. Κάποιοι μπορεί να νιώθουν ευερέθιστοι όταν πεινάνε, ενώ άλλοι μπορεί να μην νιώθουν καμία συναισθηματική αλλαγή. Επομένως, η πείνα είναι κάτι πολύ προσωπικό και μόνο το ίδιο το άτομο μπορεί να ξέρει πραγματικά πότε πεινάει.
Η κατανόηση του αισθήματος του κορεσμού απαιτεί επίσης προσεκτική ακρόαση των σημάτων του σώματος. Ο όρος «άνετος κορεσμός» αναφέρεται σε μια κατάσταση όπου το φαγητό στο στομάχι δεν προκαλεί δυσφορία. Η αναγνώριση του κορεσμού μπορεί να είναι δύσκολη. Ένας λόγος είναι η έκθεση σε εξωτερικά ερεθίσματα κατά τη διάρκεια του φαγητού, η οποία μειώνει την επίγνωση. Είθισται να ελέγχουμε τα email μας, να βλέπουμε τηλεόραση ή να στέλνουμε μηνύματα ενώ τρώμε. Αυτοί οι περισπασμοί μετατοπίζουν την προσοχή μας και μας δυσκολεύουν να αντιληφθούμε τα σημάδια που μας στέλνει το σώμα μας για κορεσμό.
2. Η διαισθητική διατροφή ενθαρρύνει τον σεβασμό για το σώμα
Πολλοί άνθρωποι θεωρούν μόνο ορισμένους σωματότυπους ως υγιείς και χαρακτηρίζουν τα άτομα ως υγιή ή ανθυγιεινά με βάση αποκλειστικά την εμφάνισή τους, χωρίς να εξετάζουν τους δείκτες του αίματος, το ιατρικό ιστορικό ή τις διατροφικές συνήθειες. Αυτό μπορεί να οδηγήσει πολλούς να ντρέπονται για το σώμα τους και να αναπτύξουν μια αρνητική εικόνα για αυτό. Είναι πολύ χρήσιμο να αποδεχόμαστε το σώμα μας όπως είναι και να κατανοούμε ότι το σχήμα του περιορίζεται από τη γενετική μας. Το σχήμα του σώματός μας, όπως το χρώμα των ματιών, το ύψος ή το μέγεθος των παπουτσιών μας, είναι γενετικό. Αν θυμόμαστε ότι τα χέρια μας μας επιτρέπουν να αγκαλιάζουμε τους αγαπημένους μας και τα πόδια μας να περπατάμε, μπορούμε να αυξήσουμε τον σεβασμό για το σώμα μας και να προωθήσουμε μια θετική εικόνα για αυτό.
3. Η διαισθητική διατροφή δεν είναι στρατηγική απώλειας/αύξησης βάρους
Η διαισθητική διατροφή δεν είναι μέθοδος για αύξηση ή απώλεια βάρους. Αντίθετα, είναι μια προσέγγιση που δεν χαρακτηρίζει τα τρόφιμα ως κακά, ανθυγιεινά, αθώα ή καθαρά — και επιτρέπει την κατανάλωση όλων των τροφίμων. Όταν ξεκινάτε τη διαισθητική διατροφή, μπορεί να αυξήσετε το βάρος σας, να χάσετε βάρος ή να διατηρήσετε το τρέχον βάρος σας. Παρά το γεγονός ότι προωθείται από ορισμένους επαγγελματίες ως μέθοδος απώλειας βάρους λόγω της δημοτικότητάς της, η διαισθητική διατροφή δεν προορίζεται ποτέ για αυτόν τον σκοπό. Αντί να εστιάζει στον έλεγχο του βάρους, η διαισθητική διατροφή προάγει τη βιώσιμη υγεία.
4. Η διαισθητική διατροφή προάγει την ψύχικη ευεξία
Μελέτες έχουν δείξει ότι η διαισθητική διατροφή συνδέεται θετικά με την ψυχολογική ευεξία. Αντίθετα, οι περιοριστικές δίαιτες συχνά οδηγούν σε επεισόδια υπερφαγίας. Για παράδειγμα, αν κάποιος λέει: «Δεν θα φάω fast food μέχρι να χάσω 10 κιλά, αλλά μόλις το κάνω, θα φάω πέντε πίτσες», είναι πολύ πιθανό να κυλήσει σε επεισόδιο υπερφαγίας μετά την επίτευξη του στόχου του. Τα άτομα που ακολουθούν τις αρχές της διαισθητικής διατροφής τείνουν να αναπτύσσουν πιο υγιείς σχέσεις με το φαγητό και να έχουν λιγότερα επεισόδια υπερφαγίας, καθώς μπορούν να τρώνε ό,τι θέλουν, όποτε θέλουν.
Σε μια μελέτη, 61 ενήλικες συμμετέχοντες ακολούθησαν τις αρχές της διαισθητικής διατροφής για 10 εβδομάδες. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η διαισθητική διατροφή είναι μια προσέγγιση που βασίζεται στην ακρόαση των ενδείξεων πείνας και κορεσμού. Αυτή η μέθοδος, αντί να επικεντρώνεται στην απώλεια βάρους, προάγει την αλλαγή της συμπεριφοράς. Χρησιμοποιείται, επίσης, στη θεραπεία των διατροφικών διαταραχών. Αν και έχουν διεξαχθεί πολλές μελέτες σχετικά με τη διαισθητική διατροφή, οι περισσότερες επικεντρώνονται σε νεαρούς ενήλικες. Απαιτούνται πιο περιεκτικές έρευνες που να καλύπτουν παραπάνω πληθυσμιακές ομάδες για να κατανοηθεί η ευρύτερη εφαρμογή της.
References
- Cadena-Schlam, L., & López-Guimerà, G. (2014). Intuitive eating: an emerging approach to eating behavior. Nutricion hospitalaria, 31(3), 995–1002.
- Quansah, D. Y., Schenk, S., Gilbert, L., Arhab, A., Gross, J., Marques-Vidal, P. M., Gonzalez Rodriguez, E., Hans, D., Horsch, A., & Puder, J. J. (2022). Intuitive Eating Behavior, Diet Quality and Metabolic Health in the Postpartum in Women with Gestational Diabetes. Nutrients, 14(20), 4272. https://doi.org/10.3390/nu14204272
- Köse G, Tayfur M, Birincioğlu İ, Dönmez A. Adaptation Study of the Mindful Eating Questionnaire (MEQ) into Turkish. Journal of Cognitive-Behavioral Psychotherapy and Research. 2016; 5(3):125-134.
- Özkan, N. & Bilici, S. (2018). New Approaches in Eating Behavior: Intuitive Eating and Eating Awareness. Gazi Journal of Health Sciences, 3(2), 16-24.
- Tribole E, Resch E. Intuitive eating: A revolutionary program that works. 3rd edition, N.Y.: St. Martin's Press, New York 2012.
- Tylka T. Development and psychometric evaluation of a measure of intuitive eating. Journal of Counseling Psychology. 2006; 53(2):226-40.
