Boşluk Hissi Nedir? Her Şey Yolundayken Bile Eksik Hissetmenin Psikolojisi

Boşluk hissi, kişinin kendini duygusal, zihinsel veya varoluşsal olarak eksik, anlamsız ya da tatmin olmamış hissetmesi durumudur. Modern yaşamın karmaşasında birçok birey, hayatında her şey yolundaymış gibi görünmesine rağmen içten içe derin bir eksiklik hissedebilir. Bu his genellikle, içsel boşluk olarak tanımlanmaktadır.

Dışarıdan bakıldığında kariyer sahini, sağlıklı ilişkiler içinde, ekonomik olarak güvende görünen biri kendi iç dünyasında anlam eksikliği, aidiyetsizlik, duygusal tatminsizlik gibi duygularla boğuşabilmektedir. Duygusal boşluk genelde kendini duygusal anlamda bozukluk, amaçsızlık ve anlamsızlık, sosyal ilişkilerde yüzeysellik, sürekli meşgul olma isteği ve tüketim odaklı yaşantı olarak göstermektedir.

Boşluk hissi oldukça yaygın bir duygudur. Yalnızca herkes bu durumu boş hissetmek olarak açıklamamaktadır. Bazıları boşluk hissini uyuşukluk, ayrı hissetme, can sıkıntısı veya göğsünde boşluk olarak da tanımlayabilmektedir. Boşluk anlaşılması ve işlemesi zor bir duygudur.

Boş hissetmek insana hiçbir şeyin önemli olmadığını hissettirmektedir. Kişi artık kendini diğer insanlara ve çevresindeki dünyaya bağlayan hiçbir şey yok gibi hissetmektedir. Zor dönemden geçen insanlar için boşluk hissi birkaç gün veya hafta sürebilirken bazı insanlarda ise aylarca hatta yıllarca süren boşluk duyguları görülebilmektedir.

İnsanlar çoğu zaman içlerindeki boşluk hissinin depresyon olup olmadığın merak etmektedirler. Depresyon içeride boş hissetmenin bir işareti olsa da, tek sebebi değildir.

Boşluk hissi, insanın her şey yolundaymış gibi görünmesine rağmen içeride bir eksiklik yaşaması halidir ve bu eksiklik çoğu zaman erken dönem bağlanma problemleri, kimlik karmaşası, toplumsal yabancılaşma gibi sebeplerden kaynaklanabilmektedir. Dışsal başarılar geçici tatminler sunsa da insanın iç dünyasındaki derin ihtiyaçları karşılamadığından boşluk hissi devam etmektedir. Dolayısıyla bu hissi bastırmak yerine anlamak, üzerine düşünmek ve profesyonel yardım almak oldukça önemlidir.

Neden Boşluk Hissedilir?

Boşluk hissinin insan hayatı üzerinde büyük etkileri vardır. Boşluk hissi neden olur sorusunun cevabında birden çok faktör bulunmaktadır. Bunlar; duygusal, mental ve fiziksel sebeplerdir.

1. Fiziksel Sebepler

Boşluk hissetmenin aslında mental bir durum olduğu düşünülse de bazı fiziksel faktörlerin boşluk hissetmede oldukça büyük etkileri bulunmaktadır. Uykusuzluk bu sebeplerden yalnızca biridir. Uyku fiziksel ve mental sağlıkta çok önemli bir yer tutmaktadır. İnsan yeterli, kaliteli ve düzenli uyku alamadığında tamamen boş hissedebilmektedir. Yeterli uyumayan insanların beyinleri hayatın iniş ve çıkışlarını yönetmekte ve kontrol etmekte zorlanmaktadır⁶.

2. Erken Dönem Bağlanma Sorunları

Bireylerin duygusal boşluk hissinin temelleri arasında çocuklukta kurulan bağlanma ilişkileri de bulunmaktadır. Bağlanma kuramına göre bir çocuk bakım verenleriyle tutarlı ve güvenli ilişkiler geliştirmezse, ileriki yaşamında kalıcı bir aidiyet duygusu oluşturmakta zorlanmaktadır. Güvensiz bağlanan kişiler yetişkinlikte anlamlı ve derin ilişkiler kurmakta zorluk çekmekte ve çoğu zaman içsel bir yalnızlık yaşamaktadırlar.

Duygusal bağ eksikliği bireyin kendini değerli sevilmeye layık ve önemli hissetmesini zorlaştırmaktadır. Bu duygusal yoksunluk insanın tüm yaşamına yayılmakta ve dışsal başarılarla telafi edilmemektedir. Dolayısıyla kişi hayatında her şey yolundaymış gibi görünse de içsel dünyasında yalnız, değersiz anlamsız ve boş hissedebilmektedir.

3. Toplumsal Yabancılaşma

Sosyolog ve psikanalist Erich Fromm modern toplumlarda insanların sıklıkla öz benliklerinden koptuğunu ve kendi yarattıkları sistemin içinde yabancılaştıklarını ifade etmektedir⁵. Günümüzde insan çoğu zaman toplumun beklentilerine göre yaşamaktadır. İyi bir kariyer, iyi bir eş, statü ve gelir düzeyi gibi hedefler aslında toplumun beklentisidir. Fakat bu hedefler insanın gerçek özlemleriyle örtüşmediğinde kazanılan başarılar tatmin değil boşluk duygusu yaratabilmektedir.

Bu yabancılaşma insanın kendi iç sesiyle olan bağını koparmaktadır. Kendi arzularını değil toplumun başarı tanımlarını izleyen kişiler sonunda kendini başkalarının hayatlarını yaşıyor gibi hissedebilmektedir. Her şey yolunda ama ben neden mutlu değilim sorusu da tam olarak burada doğmaktadır².

4. Tüketim Kültürü

Kapitalist sistemde insanlar mutluluğu dışsal unsurlarda aramakta ve dışsal unsurlar ile elde edebileceklerini düşünmektedirler. Yeni bir telefon, daha büyük bir ev, yeni bir bilgisayar veya daha fit bir beden gibi dışsal unsurlar ile mutluluk yaratılmaya çalışılmaktadır. Ancak bu döngü sürekli yeni bir şeye sahip olma isteğini yaratmakta ve insanın hiçbir zaman tam anlamıyla tatmin olmamasını sağlamaktadır.

Tüketim odaklı yaşam tarzı insanın gerçek ve içsel ihtiyaçlarını ikinci plana atmaktadır. Derin insan ilişkileri, anlamlı uğraşlar, manevi tatmin gibi konular geri planda kalmaktadır ve böyle bir ortamda insan sahip olmakta fakat dolmamaktadır. Modern hayatta boşluk hissinin en yaygın sebeplerinden biri tüketim kültürüdür.

5. Varoluşsal Boşluk

Logoterapi yaklaşımında varoluşsal boşluk insanın yaşamına anlam yükleyemediği, ne için yaşadığını bilmediği durumları ifade etmektedir. Bu boşluk özellikle her şeye sahip olduğu halde hala tatmin olamayan insanlarda sıkla görülmektedir. Frankl anlamın insan için en temel psikolojik ihtiyaçlardan biri olduğunu ve bunun yokluğunun ciddi psikiyatrik bozukluklara yol açabileceğini vurgulamaktadır⁴.

Anlam bulamayan insanlarda, hayata karşı bir ilgisizlik, canlılık kaybı ve amaçsızlık gelişmektedir. İnsan sadece hayatta kalmaya çalışır ancak yaşamaz. Bu varoluşsal düzeydeki boşluk, insanın dışsal başarılar ile giderebileceği türden değil içsel bir dönüşümü gerektirmektedir.

6. Yalnızlık

İlişkiler sona erdikten sonra boş hissetmek oldukça yaygındır. Harvard yetişkin gelişimi çalışması, eşler, aile ve arkadaşlarla sevgi dolu ilişkilerin sürdürülmesinin mutluluktaki en önemli faktörlerden biri olduğunu ortaya koymaktadır³.

İlişkiler hayatın çok büyük bir parçası olduğu için sona erdiklerinde kaybolmuş veya yalnız hissedilmesi şaşırtıcı olmamaktadır. Ancak yalnızlığın fiziksel ve zihinsel iyilik üzerinde büyük ölçüde olumsuz etkileri olabilmektedir.

7. Yas Tutmak

Sevilen birinin ölümünden sonra içi boş veya uyuşmuş hissetmek, yas tutma sürecinin bir parçasıdır. Yas tutmanın aşamaları mutlaka sırayla ilerlememektedir. Bu nedenle sevilen biri öldükten hemen sonra veya çok daha sonra kişi kendini boş hissedebilmektedir¹.

Yakın birinin kaybını aşmak için kişinin kendine baskı kurmasındansa bu duygularla baş etmeyi öğrenmesi ve o kişinin hayatta bıraktığı boşluk hissi ile yaşanabildiğini fark etmesi gerekmektedir.

8. Kendiyle İletişim Kaybı

İnsanların arada bir kendiyle temasını kaybetmesi görülmemiş bir durum değildir ve oldukça normaldir. Fakat insanın kendiyle ilgili içgörü eksikliği kalıcı bir boşluk hissedilmesine sebep olabilmektedir.

Bazı insanlar bu duruma amaçsız yaşamak demektedir. Bu durum aslında ne tür bir insan olup olunmadığı hakkında net olmama durumuna yol açabilmektedir. Belirli hedef ve hayallere sahip olmamak da insanı boş hissettirebilmektedir⁷.

9. Kendiyle İlgilenmemek

Bazı insanlar için diğer insanlarla ilgilenmek kendi ile ilgilenmekten ve kendinden önce gelmektedir. Bu durum kendilerini ve ihtiyaçlarını bir kenara koymalarına sebep olmaktadır. Kendi ihtiyaçlarını bir kenara koyan kişi boşluk hissini yaşayabilmektedir. Her insan destek ve ilgiye ihtiyaç duymaktadır ve insan kendi ihtiyaçlarını karşıladığında diğerlerine yardım etmek ve desteklemek için daha donanımlı hale gelmektedir⁷.

Sosyal medyada geçirilen zamanın da insanların nasıl hissettiğine önemli bir etkisi bulunmaktadır. Çoğu zaman insanın modunu etkileyen sosyal medya aynı zamanda boşluk duygusunu da körükleyebilmektedir. Özellikle sosyal medyada takip edilen gerçekçi olmayan mükemmel yaşam tarzları ve mükemmel görünümler kişinin kendini karşılaştırmasına ve kendini yetersiz hissetmesine sebep olabilmektedir. Bu da kişide boşluk hissine yol açabilmektedir.

10. Depresyon ve Boşluk Hissi

Depresyon ve boşluk hissi çoğu zaman birbiriyle karıştırılmaktadır. Her iki deneyimde insanda içsel sıkıntıya, keyifsizlik haline ve sosyal olarak geri çekilmeye yol açmaktadır fakat bunların doğası, süresi, altında yatan nedenler ve çözüm yolları birbirinden farklıdır.

Her iki durumda motivasyon kaybına, içe kapanmaya, zevk almamaya ve anlam eksikliğine sebep olabilmektedir. Fakat aralarında temel farklar bulunmaktadır. Bunlar arasında en önemlilerinden biri nedenleri kısmıdır. Depresyonun nedenleri arasında biyolojik ve psikososyal nedenler bulunurken boşluk hissinin nedeni varoluşsal sorunlar, bağlanma sorunları, kimlik sorunları olabilmektedir. Depresyonun temel belirtileri arasında çökkün ruh hali, anhedoni ve işlev kaybı gibi semptomlar bulunurken boşluk hissinin belirtileri arasında anlamsızlık, duygusal donukluk ve tatminsizlik bulunmaktadır.

Depresyon bir duygudurum bozukluğudur ve psikiyatrik bir problemdir. Boşluk hissi ve hissizlik depresyonda görülebilse de her zaman depresyon semptomları arasında bulunmamakta ve var olmamaktadır. Kısaca depresyon ve boşluk hissi aynı şey değildir ve her boşluk hissi depresyonun varlığına işaret etmemektedir.

Depresif belirti seviyenizi ölçen Depresyon Testi ile kendinizi test edin!

Boşluk Hissinden Kurtulmanın Yolları

Boşluk hisseden kişilerin terapiste gitmesi oldukça önemlidir. Terapist boşluk hisseden kişilerin duyguları üzerinde çalışmasına, uyuşukluğun nedenini ortaya çıkarmaya ve bunun kişi için en uygun şekilde ele alınmasına yardımcı olmaktadır.

Boşluk hissetmeyi azaltmanın yollarını bulmak, buna neyin sebep olduğuna bağlı olabilmektedir. Örneğin travma sebebiyle içinde boşluk hisseden biriyle çalışmak ile başka bir sebeple boşluk hisseden biriyle çalışmak arasında fark bulunmaktadır. Uzun süredir boşluk hisseden insanlar terapi ile bunun sebebini bulabilmektedir.

Hiwell’de bir uzman klinik psikolog eşliğinde terapi sürecinize başlayın.

Boşluk hissinden kurtulmanın ilk adımı onu kabul etmek, onu tanımak ve kendine karşı kibar olmaktır. Boşluk hissiyle savaşmak için kişinin kendisiyle birlikte olması, içine bakabilmesi, arzularını, korkularını umutlarını ve hayallerini keşfetmesi gerekmektedir. Farklı aktiviteler deneyimleyerek bu keşifler yapılabilmektedir.

Boşluk hissine karşı olan duyguları keşfetmek ve kişinin var olan duygularını keşfetmesi de oldukça önemlidir. Kişinin kafasındaki düşünceleri fark etmesi ve duygularını fark edebilmesi ona boşluk hissini tanıyıp onunla baş edebilmesini sağlamaktadır.

Kişinin kendi duyguları ile oturup onları keşfetmesinden sonra başkalarıyla bağlantı kurması da işe yaramaktadır. Arkadaşlarla veya aile ile iletişim kurmak, özellikle duygular hakkında konuşabilmek kişinin kendisini daha iyi hissetmesine yardımcı olabilmektedir. Boşluk hissinin azalmasına yardımcı olabilecek en önemli şeylerden biri sevilen insanlarla güçlü bağlar kurmaktır.

Boşluk hissi bazen insanın öz bakımını ihmal etmesine kadar uzanabilmektedir. Öz bakım eylemlerinde bulunmak kişinin kendini daha iyi hissetmesine yardımcı olabilmektedir. Öz bakım eylemleri, besleyici yemekler yemek, yeterince uyumak, egzersiz yapmak gibi temel şeyleri içermektedir.

Yoga ve mindfulness gibi uygulamalar da boşluk hissini azaltmak açısından yardımcı olabilmektedir. Sosyal medyada harcanan zamanı kısıtlayıp bunu fiziksel bir egzersize vermek kişinin giderek daha iyi hissetmesine yardımcı olmaktadır. Yine insanın kendini iyi hissedebileceği, enerjisini artırabileceği aktiviteleri yapması, sevdiği arkadaşlarına ve ailesine ulaşması, onlardan destek alması da kişinin iyi hissetmesine yardımcı olabilmektedir.

İnsanın değerleri, insan için neyin önemli olduğunu tanımlamakta ve benlik duygusunu geliştirmektedir. Bazen boşluk hissi, insanın değerlerinin değiştiğini ve onları yeniden değerlendirmesi gerektiğini gösterebilmektedir. Başka zamanlarda ise boşluk hissini yaşamak, kişinin kariyerinin veya kişisel hayatının değerleri ile uyumlu olmayabileceğine işaret edebilmektedir.

Bu sebeple kişinin değerleriyle tekrar bağlantı kurması gerekmektedir. Kişinin kendi ile tekrar bağlantı kurması için yeni hobiler edinmesi de etkili yöntemlerden biridir. Yine kişinin kendine yeni hedefler koyması kendi ile bağlantı kurması için çok önemli adımlardan biri olmaktadır. Uyku kalitesini sağlamak, uyku hijyenine dikkat etmek, düzenli şekilde egzersiz yapmak gibi adımlar da kişinin kendi ile bağ kurup boşluk hissini azaltmasına yardımcı olmaktadır.