Başka İnsanların Yemek Yemelerini İzlemek Neden Hoşumuza Gidiyor? Mukbang Nedir?

Mukbang Nedir?

Mukbang, video üreticilerinin çevrim içi ortamda çok büyük porsiyonlarda yemekler yediği ve izleyicilerle etkileşimde bulunduğu bir tür yayındır¹. Mukbang, Güney Korece 'yeme' (meokneun) ve 'yayın' (bangsong) kelimelerinin birleşimidir ve bu videoları çeken kişilere de mukbanger denir¹.

İnternet, çevrim içi bağlamda çeşitli aktivitelerin yapılışını kolaylaştırmıştır. Çevrim içi flört, sosyalleşme, oyun oynama, alışveriş, kumar ve iş yapma dahil olmak üzere birçok faaliyetle ilgili çok sayıda araştırmaya rağmen 'mukbang' adı verilen çevrim içi yemek yeme hakkında çok az sayıda çalışma vardır.

The Compensatory Internet Use Model (CIUM), insanların belirli çevrimiçi etkinliklere katılarak günlük hayatta karşılanmayan ihtiyaçlarına cevap bulmak ve bu karşılanmayan gereksinimleri telafi etmek için interneti kullandıklarını öne sürmektedir².

Neden Mukbang Videoları İzliyoruz?

Mukbang izleyen kişilerin psikolojik özelliklerini ve mukbang izlemenin psikolojik sonuçlarını araştırmak için yapılan bir araştırma, mukbang izleme davranışının altında sosyal amaç, cinsel amaç, eğlence amacı, kaçış amacı ve yeme amacı gibi çeşitli nedenlerin yattığını bulmuştur².

Sosyal Amaç:

Mukbang videoları, bazı kişiler için tek başına yemek yeme ile başa çıkmak adına çevrim içi ortamda başkalarıyla yemek yeme deneyimi sağlamaktadır. Bu sayede bu kişiler bir toplulukla yeni bağlantılar, birliktelik duygusu ve ortak ilgi alanları kurarak yalnızlık, yalnız yemek yeme ve izolasyon duygularıyla başa çıkmaya çalışmaktadır.

Kore'de yemek paylaşmak kültürel bir aktivitedir, Koreliler birlikte yemek yer, aynı yemeği ve aynı masayı paylaşırlar. Araştırmalara göre her yaştan Güney Koreliler, tek kişilik evlerde yalnız yaşamaları ve kendilerini yalnız hissetmeleri nedeniyle ciddi bir sosyal izolasyon yaşamaktadır. Sonuç olarak bu insanlar çevrim içi ortamda mukbangerlar ile arkadaş olarak beraber yemek yiyebiliyorlar ve gerçek hayatta kuramadıkları duygusal bağları kuruyorlar.

Cinsel Amaç:

Aşırı kilolu erkek hayranların ve izleyicilerin, ince ve çekici kadın mukbangerları izleme eğiliminde oldukları bulunmuştur. Aynı zamanda mukbang’in cinsel bir bileşeni olduğu düşünülmektedir çünkü izleyiciler, çekici mukbangerlar savunmasız ve biraz özel bir durumdayken (örneğin yemek yeme) cinselleştirilmiş bir şekilde onları izlemekten keyif almaktadır. Mukbang videolarının sunduğu cinsellik ve yeme algısına tepki olarak izleyicilerde zevk, arzu, özlem, kıskançlık, korku, tiksinti ve aşağılanma gibi farklı duyguların deneyimlendiği görülmüştür.

Eğlence Amacı:

İnsanların mukbang'i, mukbangerların yemek yerken çıkardığı seslerden keyif almak da dahil olmak üzere çeşitli nedenlerle izlediği bulunmuştur (ör: höpürdetme, çiğneme, yiyecek paketlerini açma sesi). Araştırmalara göre bu sesler, otonom duyusal meridyen tepkisi (ASMR) deneyimi yarattı ve bu da vücutta karıncalanma hissini ve mutlu, rahatlamış bir duyguyu ortaya çıkardı.

Kaçış Amacı:

Çeşitli yiyeceklere sınırlı erişimleri nedeniyle birçok izleyici, ulaşılamayan yemeğin başka biri tarafından yenilmesini izlemeyi arzuluyor. Bazı aşırı kilolu izleyicilerin yaşadıkları stres ve suçluluk duygusundan kaçmak için mukbang izlediği iddia ediliyor. Ek olarak, eve yemek sipariş etmek isteyen ancak ebeveynleri evdeyken sipariş edemeyen çocuklar ve gece geç saatlerde sıkılan veya yemek yemek isteyen gençler, mukbang izlemeyi bir kaçış yolu olarak görüyorlar.

Yeme Amacı:

Özellikle diyet yapan kişiler, mukbang izleyerek mukbangerlar aracılığıyla dolaylı olarak yemek yemeyi deneyimliyorlar. Ayrıca mukbang izleyicilerinin diyetteyken yemek isteyip de yiyemedikleri yiyecekleri başkası yerken izlediklerinde bu durumdan keyif aldıkları ve tatmin duydukları bulunuyor.

Mukbang İzlemek Bizi Nasıl Etkiliyor?

Mukbang izleyicilerinin bir kısmının günlük hayatta karşılanmayan ihtiyaçlarını gidermek için mukbang’e yönelmeleri kimi zaman ​olumsuz sonuçlar da doğurabiliyor. Başa çıkma tarzı teorisine göre işlevsiz başa çıkma çıkma yolları, olumsuz duyguları şiddetlendiriyor ve iyi oluş seviyesini düşürüyor².

Bu olumsuz sonuçlardan bir tanesi, bireylerin yemek konusundaki tüketim alışkanlıklarının başkalarının tüketiminden kolayca etiklenebilmesidir. Bireyler, kendilerini mukbangerlar ile karşılaştırma ve onları taklit etme eğiliminde olabiliyorlar, bu nedenle başka birinin büyük porsiyonlarda yüksek kalorili bir yemek tükettiğini gördüklerinde normalden daha fazla tüketmeye başlayabiliyorlar².

Halihazırda yeme bozukluklarına sahip olanlar için mukbang izliyor olmanın daha sorunlu yemeye teşvik edebileceği de iddia ediliyor. Aynı zamanda Güney Kore'de geçmişten beri hoş karşılanmayan Batı fast food'ları gibi farklı gıdaların tüketimini normalleştirerek Güney Korelilerin yemek ve açlıkla olan ilişkisine zarar verdiği görülüyor². Mukbang'ın teşvik ettiği artan tüketim, artan obezite, yeme bozuklukları ve gerçek hayattaki sosyal izolasyon ile birlikte Güney Kore toplumunun halihazırda yaşamakta olduğu sorunları daha da artırıyor.

Araştırmacılar, mukbang’in izleyicilerin yiyecek seçimini etkilediğini, tüketilen yiyeceklerin (ör: fast food, dondurulmuş yiyecekler, yüksek kalorili baharatlı ve yağlı yiyecekler) çoğunlukla Güney Kore'nin geleneksel yemek tarzından farklı olduğunu ve mukbang izleyicilerini anlık tüketilebilen yiyeceklerin tadını çıkarmaya teşvik ettiğini iddia ettiler².

İkincisi, mukbang’in izleyicilerin sofra adabını etkilediğini, çünkü mukbangerların genellikle kötü bir şekilde yemek yemesi ve izleyicileriyle ağızları doluyken konuşurken dikkatsizce yemek yemelerine ilgi çektiler. Ayrıca izleyicilerin duyularını harekete geçirmek için yeme seslerine de vurgu yaptılar². Tüm bu davranışlar, izleyicilerin sahip olduğu geleneksel yeme alışkanlıklarının bozulmasına sebep oldu.

Mukbang videoları aynı zamanda izleyicilerin zayıflık algısını etkiliyor çünkü çok ince ve zayıf olan mukbangerlar çok büyük porsiyonlarda yiyecek tüketiyor ve kilo almıyorlar³. Bu durum izleyicilere bir tür manipülasyon olarak geri dönüyordu ve izleyicilerin formda kalma çabalarını sorgulamalarına neden oluyor.

Hangi Yemek Yeme Videolarını İzlemekten Zevk Alıyoruz?

Yakın zamanda yapılan başka bir çalışma, bir Mukbang videosunun başarısını neyin belirlediğini analiz etti. Bilim adamları, aşırı yemeyi sergileyen videoların, aşırı yemenin olmadığı videolara göre çok daha sık izlendiğini buldu³. Ayrıca, belirli bir süre içinde büyük miktarda yemek tüketimini gösteren videolar, süre sınırı olmayan videolara göre daha sık izleniyordu. En güçlü etki, aşırı baharatlı veya tahriş edici yiyeceklerin tüketilmesinde gözlemlendi. Dolayısıyla, izleyicilerin oldukça sağlıksız yeme davranışlarını gösteren mukbang videolarından keyif aldığı görülüyor³.

Mukbang Videoları İzlemek Bir Bağımlılık Mı?

Yakın zamanda yapılan başka bir çalışma, Mukbang izlemenin bir tür sorun olduğunu gösterdi. Eğer insanlar mukbang videolarını izleyemeye bu kadar çok zaman harcıyorlarsa bu bir tür bağımlılık olabilir. Bu çalışmada bilim insanları, 604 Türk mukbang hayranından mukbang bağımlılık ölçeğini ve diğer birçok anketi doldurmalarını istedi. Katılımcıların yüzde ikisi mukbang videolarını her gün dört saat veya daha fazla izlediklerini belirtti. Araştırmacılar, aşırı mukbang izlemenin genel olarak aşırı YouTube izlemeyle, özellikle de yalnızlıkla ilişkili olduğunu buldu³. Mukbang videolarını çok izlemenin, kendini yalnız hisseden ve başkalarıyla birlikte yemek yemek isteyen bazı kişilerde işlevsiz bir başa çıkma mekanizması olabileceği sonucuna vardı.

Son Olarak

Mevcut çalışmalara baktığımızda mukbang’in aşırı izlenimi, sorunlu cinsel davranışlar, internet bağımlılığı ve yeme bozuklukları semptomlarını artırabilir. Bu açıdan bakıldığında bu sorunları azaltmak için kullanılan başarılı stratejiler, sorunlu mukbang izlemeyle baş etmede de kullanılabilir. Örneğin, pozitif psikoloji müdahalesinin kullanıldığı bir araştırmada, deney grubunda internet bağımlılığı oranının kontrol grubuna göre %71 oranında azaldığı görülmüştür². Ayrıca, Bilişsel Davranışçı Terapi’nin belirli biçimleri, hem kısa hem de uzun vadede çeşitli yeme bozukluklarında etkili olmuştur. Benzer şekilde, kompulsif cinsel davranışları azaltmak için başarıyla kullanılan grup BDT’si belki sorunlu mukbang izleme için de kullanılabilir.