Daha iyi hissetmeye bugün başlayın
Siz de 500 bin mutlu danışanımız gibi hayatınızın kontrolünü elinize alın.
Siz de kendinizi internetin ve telefonun vazgeçilmez bir parçası gibi hissediyor musunuz? Böyle hissetmek modern çağımızın bir gerçeği ve oldukça doğal olabilir. Günümüzde çoğu kişi telefon ve internet kullanımlarını sosyalleşmek, günlük ihtiyaçlarını gidermek ve işlerini kolaylıkla halletmek gibi amaçlarla kullanmaktadır.
Ancak telefondan mahrum kaldığınızda gösterdiğiniz yoğun olumsuz tepki ve deneyimlerden bahsediyorsak bu duruma dikkat çekmeliyiz. Tam bu noktada nomofobi nedir, etkileri nelerdir, belirtileri ve nedenlerinin neler olduğunu inceleyelim.
Nomofobi Nedir?
Nomofobi, İngilizce “no mobile phobia” kelimelerinden gelmektedir. Kişinin telefonsuz kalmaktan aşırı korkma hali, telefon aracılığıyla kurdukları iletişimden kopma kaygısı ile tanımlanmaktadır ve internet bağımlılığı ile oldukça ilişkilidir1. Ayrıca telefonlarından uzak kaldıklarında iletişimin kopması, çevrimiçi olamama, haber alamama, internetten ayrılma kaygısı, işlerin aksayacağı gibi korkular yaşamaktadırlar. Pek çok kişi farkında olmasa da telefonsuz kalma endişesini yoğun şekilde yaşamaktadır.
Uzun zamandır hayatımızın ayrılmaz bir parçası olan teknoloji, hızla gelişmeye devam etmektedir. Pek çok alanda bize yardımcı olup hayatımızı kolaylaştıran bir araç haline gelmiştir ve vakit tasarrufu, bilgiye erişim, iletişim gibi büyük artılar sağlamaktadır. Ancak kimi zaman bu kolaylaştırıcı araç kimilerinin yaşamının büyük bir kısmını kapsayarak gündelik yaşamlarında problemler doğurabilmektedir.
Peki siz gün içerisinde cep telefonunuz ile ne ölçüde iç içesiniz? Telefonunuzdan ayrı kaldığınızda bir şeyler kaçırdığınıza dair endişeleriniz oluyor mu? Eğer endişelendiğinizi fark ediyorsanız o esnada aklınızdan neler geçiyor? Bu duruma karşı nasıl önlemler alıyorsunuz?
Nomofobi Belirtileri
Telefondan uzak kalan ve bu ayrılığın kaygısını yoğun şekilde yaşayan kişiler olumsuz tepkiler geliştirebilmektedirler. Bu tepkiler bu kaygı ile baş etmek için veya telefonsuz / internetsiz kalmamak için gösterilen ve negatif sonuçlar doğurabilecek davranışlardır.
Nomofobi sahibi olduğumuzu nasıl anlayabiliriz? Nomofobi kendini aşağıdaki belirtiler ile gösterebilir2:
- Telefon ve internetten uzak kaldığında işlerin aksayacağını düşünmek
- Şarjının bitmesinden endişe duymak ve şarjın bitmemesi için çeşitli uğraşlar vermek
- Yanında devamlı olarak şarj aleti taşımak
- Telefon ile birlikte uyumak
- Yoğun uykusuzluk
- Şebeke sorunu olan alanlardan kaçınmak
- Telefon yanındayken bile kendini kontrol ederken bulmak
- Yanında telefon yokken boşluk hissi hali içerisinde hissetmek
- Yanında telefon olmayınca mide problemleri, baş dönmesi, kalp çarpıntısı, nefes darlığı belirtileri göstermek
- Yanında telefon olmadığında çaresizlik, huzursuzluk ve yoğun kaygı hissi
Telefon kullanımını arttırdıkça yoğun mutluluk duygusu hissedilir ve dolayısıyla serotonin ve dopamin hormonları salgılanmaktadır. Böylelikle yoğun mutluluk duygusu telefon kullanımı ile beraber hissedildiğinde bağımlı olma hali başlamaktadır. Yani diğer bağımlılıklar gibi telefon bağımlılığı da aynı işlevi göstermektedir.
Kişi bağımlı olduğu araçtan mahrum kaldığında yoğun yoksunluk belirtileri gösterir. Yoksunluk belirtileri; iştah kaybı, kaslarda gevşeme ya da gerginlik, vücudun belirli alanlarında titreme, uykusuzluk ya da aşırı uyku hali, yoğun öfke, yorgunluk, depresif duygu durumu gibi tepkilerdir. Aynı zamanda bu belirtiler iş performansı, akademik başarıyı, kişilerarası ilişkileri ve dikkat ile ilgili çeşitli problemleri de beraberinde getirmektedir.
Nomofobinin Nedenleri
Teknoloji ve internet bağımlılığı pek çok toplumda sık görülen bir durumdur. Son yıllarda pek çok işimizi ve hatta sosyalleşme aktivitelerini internet yolu ile yapıyor olmamız nomofobinin en güçlü nedenleri arasındadır. Nomofobi, dijital çağın yaygın bir kaygısıdır, bu yüzden de nomofobinin ortaya çıkış nedenleri modern çağın getirmiş olduğu durumlar ile oldukça bağlantılıdır. Kişiyi nomofobiye yönelten durumlar nelerdir? Neden telefonlarımızdan ayrılamıyoruz? Hangi ihtiyaçlarımızı telefonla ve sosyal medya ile doyurmaya çalışıyoruz?
Nomofobinin bazı sebepleri arasında şunlar sayılıyor1:
- Yalnızlık
- Baş edememe problemleri
- Dürtüsellik
- Düşük benlik saygısı
- Düşük duygusal öz kontrol
- Yoğun içedönüklük ya da dışadönüklük
- Statü arayışı
- Sosyallikten uzak kalamama
- İlişki problemleri
- İzolasyon
Nomofobinin Görülme Sıklığı
Nomofobi belirtileri Türkiye’de de birçok kişide görülmektedir ve kadınlarda erkeklere göre daha sık olduğu tespit edilmiştir. Aynı zamanda araştırmalar nomofobi belirtilerinin 18 ile 25 yaş arasında daha yaygın görüldüğünü göstermektedir.
Eğer uzun saatlerinizi telefon başında geçiriyor, bunun artık aşırı bir hal aldığından şüpheleniyorsanız şu soruları kendinize sormayı deneyebilirsiniz:
- Telefonunuz ile ortalama ne kadar süre meşgul oluyorsunuz?
- Sık sık telefonunuzun yanında olup olmadığını kontrol ediyor musunuz?
- Telefonunuz yanınızda olmadığında aklınızdan neler geçiyor?
- Yanınızda telefon olmadan nasıl duygular hissediyorsunuz?
- Telefonunuz çekmediğinde ya da şarjınız bittiğinde ne gibi davranışlarda bulunuyorsunuz?
- Bu duruma nasıl tepkiler veriyorsunuz? Nasıl baş etmeye çalışıyorsunuz?
Nomofobi Nasıl Yenilir?
Nomofobinin belirtileri ciddi bir hal almış ve kişinin yaşamını olumsuz etkiliyor ise bir uzmana başvurmak iyi bir fikir olabilir2. Nomofobi ile mücadele etme konusunda psikoterapi desteği ile kişi nomofobiye sahip olmasının sebeplerini, nomofobi ile nasıl mücadele edebileceğini, mücadele ederken zorlandığı yerleri keşfedebilir, bu fobiye karşı etkili ve sağlıklı bir aksiyon planı oluşturabilir.
Bilişsel Davranışçı Terapi, Varoluşçu Terapi, Dinamik Yönelimli Terapiler, Diyalektik Terapi, EMDR Terapi ekolleri nomofobi üzerine düşünmek için psikoterapi yöntemleridir. Hiwell Online Terapi Platformu’nda alanında uzman bir klinik psikolog ile siz de psikoterapi sürecinize başlayabilirsiniz.
Sosyal Medya Bağımlılığının Telefon Bağımlılığına Etkisi
Sosyal medya bağımlılığı; sürekli çevrimiçi olmak, yüz yüze iletişim kurmaktan uzaklaşmak, yaşamın pek çok parçasını sosyal medyada yaşamak, gündelik işleri sosyal medya kullanımından dolayı yapamamak gibi tepkiler ve belirtiler ile açıklanabilir. Peki sosyal medya bağımlılığının nomofobiye nasıl bir etkisi var? Aşırı sosyal medya kullanımı ile nomofobinin ortak özellikleri var mıdır?
Sosyal medya kullanımı çoğu kişi tarafından daha çok telefon üzerinden yapılıyor. Bu yüzden nomofobi ve sosyal medya kullanımı ortak bir alanda ortaya çıkmaktadır. Nomofobi belirtilerinin büyük bir kısmını kişinin hayatında sosyal medyadan zorluk ile kopması hatta kopamama hali oluşturmaktadır. Bu sebepten sosyal medya kullanımı telefon bağımlılığının en büyük etkenlerinden biridir.
Kaynakça
- Bhattacharya, S., Bashar, M. A., Srivastava, A. ve Singh, A. (2019). Nomophobia: No mobile phone phobia. Journal of Family Medicine and Primary Care, 8, 1297. doi: 10.4103/jfmpc.jfmpc_71_19
- Bekaroğlu, E. ve Yılmaz, T. (2020). Nomofobi: Ayırıcı Tanı ve Tedavisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 12(1):131-142
- Erdem, H., Kalkın, G., Türen, U. ve Deniz, M. (2016). Üniversite öğrencilerinde mobil telefon yoksunluğu korkusunun (nomofobi) akademik başariya etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(3), 923-936.
- Polat, R. (2017). Dijital Hastalık Olarak Nomofobi. Yeni Medya Elektronik Dergisi
- Türen, U., Erdem, H., ve Kalkın, G. (2017). Mobil telefon yoksunluğu korkusu (nomofobi) yayılımı: Türkiye’den üniversite öğrencileri ve kamu çalışanları örneklemi. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 10(1), 1-12.
- SecurEnvoy (A Shearwater Group plc Company). (2012). 66% of the population suffer from Nomophobia, the fear of being without their phone. https://securenvoy.com/blog/66-population-suffer-nomophobia-fear-being-without-their-phone-2/
