Bağlanma Odaklı Ebeveynlik: Bağ Kurma Ile Bağımsızlığı Dengelemek

Aşırı Korumacı Ebeveynler Ve Çocuk

Birçok ebeveyn çocuk sahibi olduktan sonra eskiden oldukları halden farklı olarak daha kontrolcü ve korumacı bir ruh halinde olabilirler. Anne babalar çocuklarının başlarına gelebilecek her türlü tehlike ve kötülüğe karşı onlara güvenli bir alan oluşturmak isterler. Korumaya yönelik bu yönelim çoğu zaman yararlı ve yapıcı bir tutum olarak görülebilse de bazı durumlarda çocuklara zarar verebilir. Aşırı korumacılık, çocuklarda birtakım sosyal, duygusal hasarlar yaratabilir, benliklerinin oluşum aşamasında bazı olumsuzluklara sebebiyet verebilir.¹ Bu olumsuzluklar çocukların hem kendileriyle hem de başkalarıyla olan ilişkilerini etkileyebilir ve bu durum çocukların yetişkinlik dönemlerinde de onların hayatlarında izler bırakabilir. Örneğin aşırı korumacı bir ebeveyn tarafından yetişen çocuk çevresine karşı güven duygusundan yoksun olabilir. Ebeveynleri tarafından sürekli dış dünyanın tehlikelerinden bahsedilen çocuk zamanla bulunduğu ortamdan korkar hale gelebilir ve uzaklaşmaya başlayabilir. Bu yüzden ebeveynlerin kendilerini korumacı davranışları yönünden sorgulamaları ve bu tutumlarını dengelemeleri gerekmektedir. Ebeveynlerin uyguladıkları aşırı korumacı tutumların bu sebepleri arasında aynı zamanda kültürel faktörler, toplumun sosyal yapısı da bulunabilir.

Çocuklarda Güvenli Bağlanma Nasıl Desteklenir?

Bağ kurmak, bebekliğimizden itibaren bizler için gerekli olan en önemli unsurlardan biridir. Çocuklar, ebeveynlerine ve onlara bakım veren kişilere karşı yoğun bir bağ kurma eğilimi gösterebilirler. Bu eğilim hayatta kalabilmek ve yaşantımızı devam ettirebilmek için çok büyük bir paya sahiptir. Çocuklar, bu bağ sayesinde sevgi ve güven duygularını öğrenip bu duyguları hayatlarının farklı alanlarına taşıyabilirler. Ayrıca çocukların ebeveynleriyle kurdukları bağ, gelecekteki sosyal ve romantik ilişkilerini de şekillendirip yön verebilir. Fakat ebeveyn ve çocuk arasında kurulan bağın niteliği de büyük bir önem taşır. Güvenli bir şekilde kurulan bağ çocuk için oldukça işlevsel bir özelliğe sahip olacaktır. Aslında güvenli bir bağ kurmak tahmin edildiği kadar zor değildir. Bu aşamadaki en önemli unsurlar ebeveynlerin çocukların temel ihtiyaçlarına karşı duyarlı ve davranışlarında tutarlı olmalarıdır.² Bu şekilde çocuklar belirsizliklerle dolu bir ortamda yetişmemiş olmanın getirdiği güven duygusunu yaşamış olup hem psikolojik hem de sosyal açıdan daha mutlu bir halde olabilirler. Güvenli bağ, aynı zamanda ebeveynlerdeki aşırı kontrolcülüğe de karşıdır. Çocukların ebeveynleriyle olan ilişkilerinde bağımlılık ve özgürlük arasında bir sınır çizerek duygusal dengelenmeyi sağlayabilir. Çocuğunuzla olan bağı güvenli halde yürütmek oldukça kolay bir şekilde uygulanabilir. Aşağıda yer alan 4 yöntem sizin ve çocuğunuzun arasındaki bağı kuvvetlendirerek daha güvenli bir hale getirme konusunda destek olabilir.³

1. Ulaşılabilir Ebeveyn Olmak

Çocuklar; çevrelerini ve kendilerini tanımak, yeni şeyler öğrenebilmek için ebeveynlerine ihtiyaç duyabilirler. Bu keşfetme ve kavrama aşamalarında bazı zorluklar yaşayabilirler ve ebeveynlerinin sıcaklığını, ilgilerini hissetmek isteyebilirler. Bu yüzden bireylerin çocuklarına karşı ulaşılabilir olmaları, yeri geldiğinde çocuklarının yaşadıkları zorlukları beraber aşmaları gerekmektedir. Her sorunu ebeveynlerin çözmesi çocuğun yaratıcılığını ve sorun çözme becerilerini köreltebilecek olsa bile bazı durumlarda sorunlar çocukların kapasitelerinin üzerinde olabilir ve yardıma ihtiyaç duyabilirler.

2. Çocuğunuzla Ortak Duygu Paylaşmak

Ebeveynlerin çocuklarıyla beraber çocuk olabilmesi ve onlarla zaman geçirirken keyif aldıklarını ifade edebilmeleri çocuklarıyla kurabilecekleri güvenli bağın temelini oluşturur. İçten gülüşler, kurulan göz teması çocuğunuzun duygusal doyuma ulaşması konusunda ona yardımcı olabilir. Aynı zamanda çocuğunuz sevindiğinde onun adına sevindiğinizi belli etmek, o üzüldüğünde üzülmek ona kendi duygularının önemli olduğunu öğretebilir, çevresi tarafından görünür olduğunu hatırlatabilir.

3. Çocuğunuza Ilgili Olmak

Çocuğunuzun sevip sevmediği durumları ve alanları tespit etmek güvenli bağ konusunda sizlere ışık tutabilir. Onların hayatlarından haberdar olmak, gündelik hayatlarınızla ilgili arkadaşça paylaşımlar yapmak aranızdaki bağı güçlendirip güvenli bir hale getirecektir. Fakat bu paylaşımlar kontrol etme amacı olmadan daha çok öğrenmeye yönelik yapılmalıdır. Böylece çocuğunuz kendini sorgulanmış gibi hissetmeyecektir.

4. Çocuğunuza Sınır Koymak

Bazı ebeveynler kontrolcü ebeveynlerin aksine çocuklarının özgür yetişmelerini destekleyerek sınırları hiçe sayabilir. Fakat hem çocuğunuzla olan ilişkide hem de çocuğunuzun hayatına bazı limitler koymak hem sizi hem de çocuğunuzu uzun vadede daha çok mutlu edebilir. Çocuğunuzun sizle olan ilişkisinde benimseme duygusu bağımlılığı da beraberinde getirebilir. Bu yüzden aranızdaki bağlılığı bağımlılıkla karıştırmayıp ikinizinde farklı bireyler olduğunu kabul etmek bu aşamada atılabilecek en önemli adımlardan biri olabilir. Buna ek olarak çocuğunuzun hayatında getirdiğiniz ufak limit ve kurallar çocuğun öz kontrol becerilerini geliştirebilir.

Ebeveynlik Türleri Nelerdir?

Bireyler, genel olarak çocuklarına karşı mükemmel davrandıkları konusunda emin olmak isterler. Bazı durumlarda kendilerini ebeveynlik konusunda yetersiz hissederler. Fakat aslında mükemmel veya olması gereken bir ebeveynlik kalıbı yoktur. Ebeveynlerin davranışları çocuklarının karakterlerine ve ihtiyaçlarına göre şekillenmelidir. Bireylerin kendilerini diğer ebeveynlerle de karşılaştırmaları oldukça olumsuz bir durum yaratabilir. Çünkü her ebeveyn çocuklarından bağımsız olarak farklı karakterlere ve yetiştirilme tarzlarına sahiptirler. Bu yüzden bireyler kendilerine yüklenmemeli ve kendilerini suçlamamalılardır. Aşağıda yer alan 4 farklı ebeveynlik stilini inceleyebilir, ebeveynliğinize dair bir iz bulabilirsiniz.⁴

1. Otoriter Ebeveynlik

Bu tarz ebeveynlikte çocuğa verilen cezalar ön plandadır. Ebeveynler, çocuklarına karşı oldukça korumacı bir şekilde davranarak bazı durumlarda saygı çerçevesini aşabilirler. Bu ebeveynlik stilinde bireyler çoğu zaman kendilerini çocuklarından daha üst bir konumda görüp ona göre davranabilirler fakat bu durum çeşitli olumsuzluklara sebep verebilir. Bunlardan bir tanesi çocuklarda görülebilen özgüven eksikliği olabilir.

2. Demokratik Ebeveynlik

Demokratik ebeveynler, otoriter ebeveynlere göre daha ılımlı bir tutum sergileyebilirler. Çocuklarına uyguladıkları sınırların nedenlerini onlara açıklayarak güvenli bağ kurma konusunda daha sağlam bir zemin hazırlamış olabilirler. Ayrıca ceza yerine çocukların sergiledikleri davranışları ödüllendirerek çocuklarda gelişebilecek birçok psikolojik olumsuzluğa karşı önlem almış olurlar.

3. Izin Verici Ebeveynlik

Ebeveynliğin bu türünde bireyler çocuklarına karşı bazı durumlarda çok ilgili olmayabilirler. Çocuklar tarafından tutarsız olarak nitelendirilebilen davranışlar, güvenli bir bağın oluşmasında bazı zorluklar yaratabilir. Beklediği şefkat ve ilgiyi alamayan çocuklar onlara sağlanan sınırsız özgürlük içinde kaybolabilir, öz kontrolü sağlamakta güçlük çekebilirler.

4. Ihmalkâr Ebeveynlik

Ihmalkâr ebeveynlik, kontrolcü davranış stilinin tam zıttı olarak karşımıza çıkar. Ebeveynler, çocuklarına karşı sorumluluk almaktan kaçınabilir, onlara karşı oldukça az ilgi gösterirler. Fiziksel ve duygusal ihtiyaçları sınırlı miktarda karşılanan çocuklar çevreye ve kendilerine karşı güvensizlik duygusu geliştirebilirler.

Ebeveyn Olarak Bağımsız Çocuklar Yetiştirmek

Birçok ebeveyn çocuklarının kendilerine bağımlı bir hale gelmelerinden, onların yanlarından ayrılamadıklarından şikayetçi olabilirler. Fakat belirli bir yaşa kadar çocukların ebeveynlerinden uzun süreli bir şekilde ayrı kalmaları onları zorlayabilir. Bu durumda anne babalar acele etmemeye özen göstermelilerdir çünkü her çocuğun gelişim evresi farklı bir düzende çalışır. Aileden beklenen ilgi ve müdahaleler çocuktan çocuğa çeşitlilik gösterebilir. Çocuğun kendini güvende hissetmesi, bağımsızlığa giden yoldaki ilk aşama olabilir. Kendini güvende hissetmek bizleri iç dünyamızda veya insan içerisindeyken oldukça konforlu hissettirebilir. Bu huzur ve güven hissi çocuklara her alanda adım atabilmeye teşvik edebilir, onları daha özgüvenli bir hale getirebilir.