Erteleme Türleri, Neden Erteleriz ve Nasıl Baş Edilir?

Erteleme Davranışı

Belirli bir zamanda yapılacak işlerin sebepsiz yere geciktirilmesi durumuna erteleme denir. Bu işler genelde önemsiz olarak görülürler ve son dakika yapılırlar. Fakat önemli işlerini çeşitli bahanelerle erteleyip hiç yapmayan kişiler de bulunmaktadır. Bu durum bir çok sıkıntıya sebep olur. İşlerin son anda yapılması çoğu zaman hayatı ve kişiyi kötü yönde etkilediğinden erteleme davranışı da negatif bir davranış olarak görülmektedir. Erteleme aynı zamanda önceliği daha az olan bir işi önceliği fazla olan işin önüne koymak olarak da görülebilir. Erteleme davranışı 20li yaşlardan sonra artmakta ve yaş ilerledikçe azalmaktadır.  Erteleme davranışı tek bir yapıdan oluşmaz. Erteleme davranışı davranışsal bileşen, bilişsel bileşen ve duygusal bileşenden oluşur.

Davranışsal Bileşen görevin başlatılması, devam etmesi ve tamamlanması ile ilgilidir. Davranışsal boyutta yapılması gereken işten kaçıp daha fazla keyif veren işi yapma durumu söz konusudur. Kişinin ders çalışmaktan kaçınıp dizi izlemesi davranışsal boyuta bir örnektir.

Bilişsel Bileşen erteleme davranışının zararının ve olumsuz etkilerinin bilinmesine rağmen bilinçli olarak erteleme kararının verilmesidir.  Bu boyut kişinin hayatına negatif etki edeceğini bilmesine rağmen neden erteleme davranışını seçtiğini sorgular.

Duygusal Bileşen ise kişinin olayları ertelemesinde duygusal bir neden olduğunu ve erteleme davranışının kaygı ile endişe ile ilişkili olduğunu vurgular. Bu bileşen ertelemenin çoklu duygusal sebeplere bağlı olduğu gerçeği ile ilgilidir.

Erteleme Türleri

Erteleme türleri 4 ana başlık altında toplanmaktadır. En çok bilinen erteleme türü akademik ertelemedir.  Akademik erteleme eğitim hayatında öğrencilerin akademik olarak yerine getirmek zorunda olduğu işlerini ve görevlerini ertelemesi veya son dakikaya bırakılması anlamına gelmektedir. Akademik erteleme ders bırakma, sınıfta kalma, düşük ortalama ve okuldan atılma gibi sıkıntılara sebep olmaktadır. Rutin işlerde erteleme ise günlük işleri programlamada zorlanma ve günlük rutinleri erteleme anlamına gelmektedir. İkinci sık görülen erteleme türü ise Karar vermeyi ertelemedir. Çatışma durumlarında veya birden fazla seçenekle karşı karşıya gelindiğinde karar vermenin ertelenmesine karar vermeyi erteleme denir. Kompulsif erteleme ise ertelemenin son türüdür. Bu türde kişi hem karar vermeyi hem de yapması gereken işleri erteler.

Neden Erteleriz?

• Kısa dönemli keyif almak
• Yapılan görevden hoşlanmamak
• Tembellik
• Sınav kaygısı
• Özgüven düşüklüğü
• Öz düzenleme yetersizliği
• Öğrenilmiş çaresizlik
• Mükemmeliyetçilik
• Başarısızlık korkusu
• Zaman yönetiminde kötü olmak
• İsteksiz olmak gibi sebepler yüzünden erteleriz.

Ertelemeyle Nasıl Baş Ederiz?

1. Mükemmeliyetçilik, tahammülsüzlük gibi durumların çözülmesi gerekmektedir.
2. Görevden hoşlanmama, sorumluluk duygusu geliştirme, değerlendirilme kaygısı, ve özgüven eksikliği gibi problemlerin aşılması gerekmektedir.
3. Zaman kontrolü üzerinde çalışılmalıdır. Bunun için kısa hedefler belirleyip onları gerçekçi zamanlara yaymak etkili olabilir.
4. Konulan hedeflerin gerçekçi olmasına önem gösterilmelidir.
5. Yetersiz ve başarısız hissetme konusunun üzerinde çalışılmalıdır.

Erteleme davranışı ile baş edebilmek için kişinin kendisini tanıması gerekmektedir. Kendisi ile ilgili başarısız hissetme ve mükemmeliyetçi olma gibi özellikleri düşünüp belirli düşünce ve davranış değişimlerinde bulunması gerekmektedir. Zaman yönetimi, hedef küçültme gibi teknikler ile kendi kendine aşılamayan durumlarda ise terapiye gitmek süreci hızlandıracak ve kolaylaştıracaktır.

Hiwell Nedir?

Hiwell, online bir platformda uzman klinik psikologlarla danışanları bir araya getirerek psikolojik danışmanlığı ulaşılabilir, uygun fiyatlı ve konforlu hale getirir. Hiwell, danışanların video görüşmeler ve mesajlarla uzman psikologlardan hizmet almasını sağlar. “Başlayın” diyerek sizin için özel tasarlanmış psikolojik danışmanlık sürecinize hemen başlayabilirsiniz.

• Uzun, B., Demir, A. (2015). Erteleme: Türleri, Bileşenleri, Demografik Etkenler ve Kültürel Farklılıklar, Ege Eğitim Dergisi, 16(1):106-121.