Biten İlişkilerin Ardındaki Hayalet Perde: Ghosting Nedir? Bireyler Neden Ghosting Yapar?

Biten İlişkilerin Ardındaki Hayalet Perde: Ghosting

Sevimli hayalet Casper’ı bilir misiniz? Muhtemelen bir kısmınızın çocukluk yıllarından anımsayacağı bu dost canlısı hayalet, 90’ların sonlarına doğru yayımlanan çizgi film serisinde yer alan bir kurgusal karakterdir¹.

Peki, hiç gerçek hayatta bir hayalet ile karşılaştınız mı? Fiziksel şartlarda elbette ki bu çok mümkün olmasa da günümüz ilişkileri içinde “hayalet” olan biri ile karşılaşmak oldukça olası. Ne yazık ki bugünlerde ilişki kurarken bir anda ortadan kaybolup görünmez bir hayaletmiş gibi davranan bu kişiler, üzerimizde sevimli hayalet Casper gibi hoş etkiler bırakmıyor.

Hızlıca yaşanıp bitebilen ve yenisini bulmanın bir dating app ötede olduğu modern ilişkiler kendi terimlerini de doğuruyor: lovebombing, gaslighting, ghosting ve bariyer ilişkiler... Bu yazıda ilişkide hayaletleşen kişilere atıf yapan, “ghost” yani hayalet kelimesinden gelen ve popüler bir terim olan “ghosting” fenomenini ele alacağız.

Hayalet Sevgilim: Ghosting Nedir?

Ghosting, biriyle kurulan iletişimin herhangi bir açıklama yapılmadan ve aniden kesilmesidir. Kavram çoğunlukla romantik ilişkilere atıfta bulunsa da bu fenomen aynı zamanda arkadaşlık ilişkilerinde veya iş yeri bağlamında ortaya çıkabilir².

Terim ilk olarak 2000'lerin başında kullanılmıştır ancak ghosting’in yaygınlığının son on yıl içinde kayda değer bir şekilde arttığı gözlemlenmektedir³.

İletişimi birdenbire keserek ilişkiyi sona erdirme fikri muhtemelen uzun süredir var olmasına rağmen güncel teknoloji gelişmeleri ghosting’i daha öne çıkan, cazip bir ilişki bitirme stratejisi haline getirmiştir⁴.

İlişkide Ghosting Nedir? Ghosting Nasıl Anlaşılır?

Ghosting yapısal ilişki aşamalarından yoksun olabilir. Sınırları net koyulmamış bir ilişkide taraflar bitişi ya da süreçleri tam anlamayabilir⁵.

Ani iletişim kopukluğunu ghosting diye nitelendirmek için adı koyulmuş bir romantik ilişki şartı olmasa da, iletişimin devam edeceğine dair bir beklenti olmalıdır. İletişimi kesenin karşısındaki partner bir yanıt beklemiyor veya istemiyorsa hissedilen bir zarar ya da algılanan bir kayıp yoksa “ghosting”in meydana geldiği söylenmez⁴.

İlişkide Görmezden Gelinmek Ghosting Sayılır mı?

Ghosting bir ilişkiyi bitirmenin yolu iken, “dışlama” kavramı ghosting’den farklı ama onunla bağlantılı bir kavram olarak ilişki içinde ortaya çıkabilir ve illa ilişkinin bitmesine sebep olmaz.

İlişki devam ederken görmezden gelindiğinizi hissettiğiniz, “Duvarla konuşuyorum sanki!” dediğiniz durumlar dışlamaya örnek olarak gösterilebilir: Örneğin, bir tartışma sırasında partnerini dışlamak, tepkisiz-sessiz kalmak veya onu yok saymak şeklinde görülebilir⁴.

Dışlanma ya da yok sayılma bireye acı verir, temel ihtiyaçları (aidiyet, öz-güven, kontrol, anlamlı varoluş) tehdit eder, öfke ve üzüntüyü artırır. İlişkiyi bitirsin ya da bitirmesin, her iki davranış şekli de iletişim kurmayı reddettiği için benzer olumsuz sonuçlara yol açabilir.

Kimler Ghosting Yapar?

Ghosting davranışı "Erkekler neden ghosting yapar?" ve "Kadınlar neden ghosting yapar?" ve benzeri sorular ile tek bir cinsiyete has bir davranışmış gibi anlaşılabilmekte. Aslında ghosting davranışı herkes tarafından gösterilebilir.

Belki şuna da şaşırabilirsiniz: Bir kişi ghosting’in başlatıcısı da olabilir, ona maruz kalan da. Hatta kişi her iki rolde de aynı anda bulunabilir⁵.

Kimlerin ghosting stratejisini tercih etmeye daha eğilimli olduğuna değinecek olursak ilki kaçıngan bağlanma stiline sahip bireylerdir. Bu kişiler baz alındığında ghosting’in hızlı bir şekilde gerçekleşebileceğini ancak bunun işlevsel olmayan bir ilişki kurma biçimini pekiştirebileceğini söyleyebiliriz³.

Bir sonlandırma stratejisi olarak ghosting’i kullanma olasılığını arttırabilecek diğer faktörler; ilişkide ilgisizlik veya yakınlık eksikliği, sabit bir zihniyete sahip olma ve güçlü bir kader inancının varlığıdır⁶.

Ghosting Neden Yapılır?

Ghosting yapan kişiler öncelikle kendi duygusal rahatsızlıklarından “kaçınmaya” odaklanırlar ve bunun diğer kişiyi nasıl hissettirdiğini düşünmeyebilirler⁷. Genellikle kendi sıkıntıları veya açık iletişim kuramamaları ile başa çıkabilmenin en iyi yolu olduğunu düşünmelerinin sonucu bu kaçınma gelir⁸.

Dolayısıyla şunu bilmek ve kendinize hatırlatmak önemlidir: Ghosting’e maruz kalmanız ya da “ghostlanmanız” direkt olarak sizinle ilgili değildir ve sevilmeye, değer görmeye layık olup olmadığınız hakkında bir şey söylemez⁷. Ghosting nedenleri bunu uygulayan kişinin duygusal ve mental yaşantısına bakarak anlayabileceğimiz bir durumdur.

Ghosting sessizliği, kişinin kendisinin veya sizin duygularınızın verdiği rahatsızlıkla başa çıkamayacağını ve neden artık sizinle bir ilişkiye devam edemeyeceğini açıklayabilecek bir durumda olmadığını⁸, davranışlarının etkilerini kestiremediğini yahut daha da kötüsü, pek de dikkate almadığını söylüyor olabilir.

Duyabilirseniz aslında bu "Seninle bir ilişki kurmak için gereken şeylere şu anda sahip değilim." diyen oldukça yüksek sesli bir mesajdır⁷.

Ghosting Etkileri ve Sonuçları: Ghosting’in Acısı Gerçek ve Normal mi?

"Kırık bir kalp kırık bir koldan çok da farklı değildir."

Araştırmacılar reddedilmenin derinlerine indikçe dışlanmanın acısının fiziksel yaralanmanın acısından çok da farklı olmadığına dair şaşırtıcı kanıtlar buldular. Örneğin bir çalışmada, sosyal reddetmenin fiziksel acıyla ilişkili olan beyin bölgelerinin çoğunu harekete geçirdiği bulundu.

Gerçek hayattan faydalanılan başka bir çalışmada ise yakın zamanda romantik partnerleri kendinden ayrılan katılımcıların beyin görüntüleri incelendi ve katılımcılar eski sevgililerinin fotoğraflarına baktıkça fiziksel acıyla ilişkili beyin bölgelerinde oluşan aktivite dikkat çekti.

Yani zihninize göre “Kırık bir kalp kırık bir koldan çok da farklı değil”. Bazı zamanlarda kalp acısı da ruh sancısı da gerçek ve “normal”dir. Ait hissetmek, saygı ve değer görmek, sevilmek; her biri tıpkı yemek-su-uyku gibi doğal ihtiyaçlarımız⁹.

Ghosting ile Başa Çıkma Yöntemleri

Ghosting’e uğrayanlar ilişkinin neden bittiğine dair bir gerekçe bulmaya çabalar ve kopan bağın sorumlusunu bulmaya çalışırken kafa karışıklığı yaşarlar. Bu süreçte zaman zaman kendilerini değersizleştirdikleri zihinsel bir çekişme yaşarlar.

"Ben yanlış bir şey mi yaptım?" gibi sorular ghosting’e uğrayanların peşini bırakmayarak onu travmatik bir deneyim haline dönüştürebilir⁶. Bu belirsizlik çoğu zaman oldukça zorlayıcı olabilse de bazı baş etme yöntemleri de mevcut.

1. Durumu kişisel algılamaktan kaçının.

Ghosting ile baş ederken ilk basamakta şunu hatırlamak çok kıymetli: Yukarıda söylediğimiz gibi bu durum sizinle ilgili değil⁸. Bir ilişkide iki tarafın da hem olumlu hem olumsuz özellikleri, iyi yaptığı şeyler ya da hataları olabilir fakat bunlar bu kaçınma şeklini açıklamaz ya da mantıklı bir çerçeveye oturtmaz.

Belki de gerçekten bariz olumsuz hiçbir şeyiniz olmadı hatta ilişkiniz sizin açınızdan güzel gidiyordu. Yine de ghosting’e maruz kalabilirsiniz. Karşı tarafa uyup uymamak ya da onun iletişimi ve sorun çözme şekli her zaman sizinle ilgili değildir⁸.

2. Kendinizi suçlamayın.

Öz şefkat ile ve olabildiğince tarafsız bir şekilde içsel sorgulama yapmaya, esnek bakabilmeye, durumun üzerine düşünüp fikir üretmeye açık olmak gelişim ve kendini gerçekleştirmek adına harika fırsatlardır fakat bu kendinizi suçlamak anlamına gelmez.

Ne yaşananlar ne de sonrasında hissettikleriniz için kendinizi suçlayın. “Ghostlandıktan” sonra pişmanlık, rahatsızlık, şaşkınlık ve utanç duymak çok normal⁸. Olumlu da olumsuz tüm duygularınız değerli, karşı tarafın nasıl davrandığından bağımsız olarak değerlisiniz.

3. Düşüncelerinizi şekillendirin.

Size ghosting uygulayan kişi ve ilişkiniz hakkındaki düşüncelerinizi yeniden çerçevelediğinizden emin olun. Saygının, iyi iletişimin ve düşünceli olmanın sizin için önemini aklınıza getirin. Muhtemelen zaten sizin için doğru kişi değil. En azından şu anki haliyle.

4. Kendinize odaklanın.

Araştırmalar, bir anlam ve amaca odaklanmanın “iyi hissetme”yle ilintili olan hormonumuz oksitosin seviyesini yükselttiğini ve bunun da ruh halini iyileştirip bağlantılı hisleri arttırdığını gösteriyor. Bu zamanı kendinize odaklanmak ve psikolojik sağlamlığınızı güçlendirmek için bir fırsat olarak değerlendirebilirsiniz.

Ghosting Yapan Birine Nasıl Davranılmalı?

Ghosting, kişinin kendisi veya partneri tarafından başlatılan tek taraflı bir süreçtir ve karşılıklı (ortak) bir netliğe ulaşmaya izin vermez⁴.

Dolayısıyla “Ghosting yapan birine nasıl davranmalıyım?” sorusunu en baştan ve daha farklı bir perspektiften ele almanız gerekebilir: Ortada nasıl davranacağımıza kafa yormamız gereken “biri” var mıdır gerçekten?

İşte bu noktada konunun bizim davranışımızla ilgili olmadığının farkındalığını da cebimize alıp kendimize nelerin iyi gelebileceği, bizi nelerin büyütüp geliştirebileceğine odaklanarak yürümek çok daha işlevsel olacaktır.

Buna ek olarak, yapılan bir çalışmada -çoğunlukla geleceğe odaklı olan- etkili stratejiler şunları içeriyor¹⁰:

1. Olanı kabul edip devam etmek, yeni deneyimlere kucak açmak

Bu pasif bir kabullenişten ziyade “Tamam bu yaşandı fakat buna takılı kalmak yerine deneyimlerimi nasıl zenginleştiririm ve bunu ilerisi için nasıl rehber olarak kullanabilirim?” odaklı olursa işimize yarayabilir.

2. Ghosting’in günümüze ait bir flört etme, buluşma ya da ilişki riski olduğunun farkında olmak

Evet bu olasılık hep var fakat bir kere başınıza geldi diye hep öyle olacağını öngörmek çok mantıklı değil. Burada kritik olan bunun hayatınızda bir örüntüye dönüşüp dönüşmediğini değerlendirmek.

3. Tekrarlayan deneyimlerden anlam çıkarmak

Yalnızca “kötü şans” diye adlandırdığınız benzer olumsuz deneyimleriniz muhtemelen bundan çok daha fazlası ve bunu tek başınıza halledemeyebilirsiniz. Bu örüntülerinizi anlamlandırıp ilerideki deneyimleriniz için işlevsel hale getirmek isterseniz mutlaka bir profesyonelden destek almayı değerlendirin.

Yapılan çalışmadaki etkisiz stratejiler ise belirsizliği azaltmadığı gibi genellikle ghosting yapan kişi (ghoster) hakkında daha fazla bilgi edinmeye odaklanan stratejilerdi:

• Ghoster'ı dikkat çekmeden gözlemlemek ya da teknoloji aracılığıyla (sosyal medya profilini stalklamak gibi) görünmez yollarla takip etmek
• Üsttekine benzer olarak ghostlayan kişi ile sosyal ağ, ortak tanıdıklar yoluyla dolaylı olarak temas kurmak

Ghosting Yapan Kişi Siz Misiniz?

Ghosting yalnızca maruz kalan kişi için değil, maruz bırakan taraf için de belirli psikolojik sonuçlara sebep olur.

Bir çalışma ghosting ile ilişki bitiren kişilerin yaklaşık %50'sinin suçluluk, pişmanlık, vicdan azabı gibi duygular deneyimlediğini gösteriyor. Bununla bitmedi; bulgular ayrıca ilişkileri sona erdirmenin işlevsiz bir yolu olan ghosting’i daha fazla kullandıkça bunun bir alışkanlık haline dönüşebileceğini öne sürdü.

Kötü haber şu, bu durum kişisel gelişimi engelleme potansiyeline sahip çünkü kişi gerçek ve içten bir yakınlık kurma hissine daha da yabancılaşıp giderek kaçınmaya daha meyilli hale gelebilir¹¹.

Sonuçta ghosting, uygulamada rahat ya da işe yarar görünüp zorluklarla doğrudan baş etmekten, sorumluluğun yanında paket olarak getirdiği rahatsızlık hissinden ve yüzleşme ile çatışma ihtimalinden daha kolaymış gibi algılansa da psikolojik iyi oluş üzerindeki olumsuz etkiler hafife alınmamalıdır. Açıkça görüldüğü üzere ilişkinin her iki tarafı için de ciddi olumsuz sonuçları vardır¹¹.

Ghosting’e eğiliminiz varsa bu yazıdan sonra şöyle sorular üzerine düşünmeniz iyi olabilir:

• Korkularım / kaygılarım olsa da hayatım boyunca içten bir yakın ilişki kurmayı istiyor muyum?
• İçsel veya dışsal ilişki sorunlarına daha farklı yaklaşabilir miyim?
• Bir şeylerden kaçınmak kısa süreçte rahatlatsa da uzun süreçte bana gerçekten iyi geliyor mu?
• Olumlu-olumsuz herhangi bir konuda açık ve net iletişim kurma fikri beni ne düzeyde ve neden rahatsız ediyor olabilir?
• Kaçıngan davranarak hayatımdaki hangi fırsatları kaçırıyorum?

Kendiniz üzerine düşünmek ve doğru olmadığının farkında olsanız bile bazı davranışlarınızı değiştirmek kolay olmayabilir. Hayatı daha fazla kaçırmadan önce kendinize ve bir başkasına zarar vermenin de önüne geçebilmek adına bir uzmandan destek alabilirsiniz.

Kaçınmanın Yarattığı Kısır Döngü

Kaygı/rahatsızlık ve kaçınma birlikte bir kısır döngü yaratır. Rahatsız hissettikçe kaçınır, kaçınıp o rahatsızlıkla yüzleşmedikçe de benzer durumlarda yine rahatsızlık hisseder ve kaçınmaya devam edersiniz.

Tıpkı cam bir asansöre binip -doğru destekle- aşamalı olarak yüzleşmenizin ardından yükseklik korkusunu yenebileceğiniz gibi ilişkiyi “açıkça” bitirmenin getirdiği rahatsızlıkla yüzleşme üzerine çalışmak da daha sağlıklı ilişkiler kurmanıza yardımcı olabilir¹².

İstisna Bir Durumda Ghosting’i Yeniden Değerlendirme

Yazıda da belirttiğimiz gibi normal şartlarda her iki taraf için de oldukça işlevsiz bir iletişim sonlandırma şekli olan ghosting için bazı “istisnalar” ele alınabilir. Örneğin, biri sizi gerçekten tehlikede ve güvensiz hissettirirse ya da çeşitli şekillerde kişisel sınırlarınıza girip rahatsız hissettirmeye başlarsa bir anda gözden kaybolmaya yönelik bir kararı değerlendirebilirsiniz².

Kapanış

Çoğumuz “zor” konuşmalar yapmaktan hoşlanmasak da sağlıklı sonlar buna ihtiyaç duyabilir. İki taraflı bir konuşma yapmak, her iki kişinin de bakış açısını dile getirmesine ve duyulduğunu hissetmesine izin vermek için önemlidir¹³.

Birine duyduğunuz ilgi, hissettiğiniz olumlu şeyler aynı kalmayabilir ya da en baştan hiç gelişmeyebilir. Belki hissettiğiniz çekime ya da çeşitli olumlu duygularınıza rağmen size uygunsuz gelen ve mantığınıza yatmayan şeyler olabilir, duygularınız ya da mantığınız size olumsuz sinyaller verebilir.

Bu ihtimallerin hepsi anlaşılır şeylerdir ama ghosting’e maruz kalan kişi için anlaşılır olmayan, insani bir iletişim şeklini yok saymaktır. Karşıdaki kişiye saygı göstermek, dürüstlüğü benimsemek, olabildiğince empatik, açık ve net iletişim kurmak birçok olumsuz sonucu engellerken oluşabilecek potansiyel yaraları da hafifletebilir, hatta belki de anlam katarak gelişime el uzatır.