Tremor Nedir? İstemsiz Vücut Titremesi Neden Olur ve Nasıl Geçer?

Tremor (İstemsiz Titreme) Nedir?

İstemsiz vücut titremesi olarak da bilinen tremor, vücudun herhangi bir bölümünün belirli aralıklarla ve kişinin kontrolü dışında, istemsiz titremeler yaşaması anlamına gelen bir hareket bozukluğu olarak tanımlanmıştır^{1, 2}.

Erişkinlerde oldukça sık gözlemlenen ve nörodejeneratif bir durum olarak ele alınan tremor etki ettiği vücut bölgesinde belirli aralıklarla kendini gösterebileceği gibi sürekli bir hal de alabilir^{3, 4}. Spesifik belirtilerle kendini gösteren ve çeşitli türleri bulunan istemsiz titreme başka tıbbi sorunlar, psikolojik faktörler ve çeşitli davranışsal alışkanlıklar sonucu meydana gelebilir^{2, 5}.

İstemsiz Titremenin Belirtileri

İstemsiz titremenin oldukça somut, açıkça görülen belirtileri vardır. Tremordan muzdarip birinin aşağıda sıralanan birkaç ana belirtiden bir veya birkaçını aynı anda deneyimliyor olması oldukça muhtemeldir⁶. Aynı şekilde belirtilerin şiddetinde zamanla artış gözlemlenebilir.

• Vücudun belli bir bölümünde (eller, bacaklar, gövde, kafa vb.) belirli aralıklarla, beklenmedik sallanmalar, titremeler yaşama
• Vücudun belli bir bölümü ve/veya uzvunun istemsiz titremesine bağlı olarak ses tonunda da titreme
• Nesneleri (çatal, bıçak, bardak, kalem vb.) tutma ve kavramada güçlük çekme
• Stresli anlar ve psikolojik zorlanma durumunda titremelerde artış deneyimleme
• Yatar pozisyonda, istirahat halindeyken dahi titreme
• Zaman zaman yaşanan ve zaman zaman bedensel hasara yol açabilen denge sorunları
• El ile yapılan işlerde (yazma, çizme, boyama vb.) zorluk çekme

Peki tüm bu oldukça kısıtlayıcı belirtiler ne sebeple yaşanıyor? Gelin yakından bakalım.

Vücudum Durduk Yere Neden Titriyor?

Vücudunda beklenmedik, sık sık ve şiddetli titremeler yaşayan kişilerde şaşkınlık, tedirginlik, utanç ve öfke gibi duyguların uyanması beklenen tepkilerdir. Oldukça anlaşılır şekilde kişiler bedenlerinde deneyimledikleri bu istemsiz değişikliğe bir anlam vermek, bu durumun nedenini öğrenmek adına derin araştırmalara girebilirler. Bu noktada bilgi kirliliğinden olabildiğince kaçınmak ve yalnızca bilimsel yollarla kanıtlanmış olası nedenler üzerinde durmak faydalı olacaktır.

Hemen hemen tüm biyolojik hastalıklar ve ruh sağlığı problemlerinde olduğu gibi istemsiz vücut titremesinin de nörolojik, fizyolojik, duygusal ve çevresel birçok durumdan etkilenerek ortaya çıkabileceğini söylemek yanlış olmaz³. Bugüne değin yapılan birçok çalışma, vücudun tümünün veya belli bir parçasının istemsiz titriyor olmasında çok çeşitli faktörlerin rol olabileceğini vurgulamıştır.

Nörolojik ve Tıbbi Nedenler

Bedensel bir belirti olarak göze çarpan beklenmedik vücut titremelerinde akla gelen en birincil faktör kişide nörolojik veya biyolojik bir sorun olup olmadığıdır. Spesifik bazı hastalıkların, kafaya alınan darbe ve hasarların veya kullanılan bazı reçeteli ilaçların yan etkisi olarak kişiler tremor yaşayabilir.

• Beyin hasarları ve nörolojik problemler
• Genetik yatkınlık
• Parkinson hastalığı
• Düşük kan şekeri
• Multipl skleroz (MS Hastalığı)
• Tiroit fonksiyon bozuklukları
• Kullanılan bazı ilaçların yan etkisi

Psikolojik Nedenler

İstemsiz titremelere herhangi bir tıbbi durum neden olmadıysa bakılması gereken ikincil köken kişinin ruh hali ve psikolojik durumudur. Süregelen veya ani bazı psikolojik zorlanmalar ve duygusal değişimlerin istemsiz titremeye zemin hazırlayabileceği açıkça bilinir⁷.

• Yoğun ve sürekli stres
• Mental yorgunluk
• Aşırı heyecan, korku ve/veya endişe
• Başka bir ruh sağlığı problemi

Gündelik Alışkanlıklara Bağlı Nedenler

Tıbbi sorunlar ve psikolojik etmenlerin yanı sıra kişilerin gündelik yaşamlarındaki rutinler ve alışkanlıkları istemsizce titremesinde rol oynayabilir. Beklenmedik vücut titremelerine en sık sebep olan davranışsal alışkanlıklardan önde gelenleri şunlardır:

• Yoğun alkol tüketimi
• Beden ve kasları sağlıksız düzeyde yorma
• Aşırı kafein tüketimi

İstemsiz Vücut Titremesi Başka Bir Sorunun Belirtisi mi?

Bahsedildiği üzere vücutta istemsiz ritmik titremeler beyin hasarları, Parkinson, multipl skleroz gibi biyolojik hastalıkların bir semptomu olarak ortaya çıkabilir. Benzer şekilde yoğun duygusal zorlanmalar, şiddetli öfke, süregelen stres ve yorgunluk sonucu da ortaya çıkabilir.

Öte yandan böylesine zorlayıcı ve süreklilik gösteren vücut titremeleri zamanla kişide var olan kaygı, utanç, öfke gibi duyguları pekiştirerek ve kısa vadede konfor sağlayan fakat uzun vadede sorunu devam ettiren kaçınma ve güvenlik sağlama davranışlarına yol açabilir.

Titreme sebebiyle sosyal ortamlara girmeme, alkol tüketimini arttırarak baş etmeye çalışma vb. davranışlar, kişide hali hazırda var olan ruh sağlığı problemlerinin şiddetini arttırabilirken yeni sorunların ortaya çıkmasına da sebebiyet verebilir.

Ani bir biçimde ortaya çıkan vücut titremesi, insan bedeni ve ruhunda alışılagelmişin dışında ortaya çıkan her değişim gibi muhakkak inceleniyor olunması ve kökeni araştırılması gereken bir durumdur. Buna karşın yaşanan vücut titremeleri her zaman ciddi bir hastalığın belirtisi olmayabilir.

Özellikle duygusal ve psikolojik sebeplere bağlı gelişen ritmik titremeler kazanılan farkındalıklar ve kendine yardım pratikleriyle zaman içinde azalma veya kaybolma gösterebilir.

Psikolojik Nedenlere ve Alışkanlıklara Bağlı Vücut Titremesinde Öz Farkındalık

Yaşanan vücut titremelerinin biyolojik bir neden ile ortaya çıkmadığına emin olunduğu fakat titremelerin bir şekilde kendini devam ettirdiği noktada kişinin alışkanlıklarını ve ruh sağlığını farkındalıklı bir şekilde gözden geçirmesi oldukça kıymetli olacaktır.

Nereden başlayacağınızı bilmiyor ve kendinizi çaresiz hissediyorsanız aşağıda sıralanan ve benzeri soruları kendinize sorabilirsiniz.

• Vücudumun hangi bölümünde/uzvunda beklenmedik titremeler deneyimliyorum?
• Titremelerin zaman zaman şiddetlendiği oluyor mu? Titremeler hep aynı şiddette mi oluyor?
• Titremeler şayet şiddetleniyorsa bu vakitlerin ortak bir özelliği var mı (ör: her akşam uyumadan önce, stresli bir anda, alkol aldığım günlerde vb.)?
• Titremelerin çoğunlukla aynı dönemlerde ortaya çıktığını veya şiddetlendiğini fark ettiysem bunun önüne geçmek adına benim yapabileceğim bir şey var mı?
• Titremelerin ortaya çıktığı vakitlerde kendimi nasıl hissediyorum (kaygılı, öfkeli, mutlu, yorgun vb.)?
• Ani ve kontrol dışı titremeler geldiğinde bununla nasıl baş ediyorum? Bu baş etme şekilleri bana uzun vadede bir rahatlık sağlıyor mu yoksa işler daha mı kötüye gidiyor?
• Baş etme şekilleri yaşadığım problemi kalıcı hale getiriyor ve uzun vadede herhangi bir fayda sağlamıyorsa yeni baş etme şekilleri geliştirebilmem mümkün mü?

Bedensel duyumlarımıza getirdiğimiz bilinçli farkındalık, bedenimizde ne olup bittiğine dair yargısız bir gözlem yapmamıza olanak sağlar. Fakat bedende yaşanan yoğun sıkışmalar ve titremeler anında bunu ilk kez denemek bedensel değişime daha fazla odaklanılması sebebiyle kişinin daha fazla zorlayıcı bedensel duyum hissetmesine yol açabilir.

Bu aşamada nefes egzersizlerinden faydalanmak veya bu yaklaşımı öncelikli olarak terapi sırasında profesyonel bir ortamda uzman desteğiyle deneyimlemek uygun bir yoldur.

Beden farkındalığını herhangi bir titreme anından ziyade gündelik yaşamın bir parçası haline getirmek ve bedensel araştırmayı kendimizi rahat ve güvende hissettiğimiz bir zaman diliminde gerçekleştirmek yoğun titremeler sırasında bunu yapmaya çalışmaktan daha güvenli, bilgilendirici ve konforlu bir yoldur.

İstemsiz Vücut Titremesi Nasıl Geçer?

Vücutta titreme, özellikle şiddetli boyutlara varan ve sık tekrar eden bir hal aldığında bireylerin yaşantısında oldukça istenmedik durumlara yol açabilir. Titreme belirtisi sonucunda ortaya çıkan gündelik yaşam kısıtlamaları ve kaçınma davranışları endişe ile kaygı bozuklukları ve depresyon gibi başka psikolojik zorlanmalara da zemin hazırlayabilir.

Bu durumda vücut titremesine mümkün olan en kısa zamanda uygun yöntemlerle müdahale ediliyor olması her açıdan oldukça kıymetlidir. Vücut titremesinin hangi sebeple ortaya çıktığı, yani sorunun altında yatan sebep büyük ölçüde yol gösterir.

Biyolojik ve nörolojik kökenli nedenler sebebiyle yaşanan titremede müdahale büyük ölçüde tıbbi muayeneler, fizyoterapi ve farmakolojik destek ile yürütülür.

İstemsiz Vücut Titremesinde Psikolojik Yaklaşımlar

Nörolojik testler ve muayeneler sonrası herhangi bir tıbbi sorun tespit edilemeyen kişide istemsizce titreme aşırı stres, yoğun öfke veya kaygı gibi psikolojik durumlara bağlı olarak devamlılık gösterebilir.

Öz farkındalık, öz düzenleme ve hayat alışkanlıklarını gözden geçirme sonrası istenmeyen vücut titremesinin önüne geçemeyen kişiler için psikoterapi önemli bir seçenektir.

Terapi süresince danışan ve terapist titremelerin ortaya çıktığı zemini, problemin doğasını anlamaya çalışırken gündelik hayatta yaşanan hastalığa bağlı ikincil zorlanmalar üzerinde de durur. Bu anlamda anlaşıldığını ve desteklendiğini hisseden danışan, yaşadığı problem üzerinde bilimsel bilgiler ışığında fikir edinir.