Daha iyi hissetmeye bugün başlayın
Siz de 500 bin mutlu danışanımız gibi hayatınızın kontrolünü elinize alın.
Yapay Zekâ (AI) Nedir?
Yapay zekâ (AI), algılama, muhakeme, öğrenme, karar verme ve iletişim gibi normalde insan zekâsı gerektiren görevleri yerine getirebilen makinelerin veya yazılımların oluşturulması ve kullanılması anlamına gelen bir terimdir.
AI, büyük miktarda verinin kullanılabilirliği, güçlü bilgi işlem kaynakları ve yeni algoritmalar sayesinde son on yılda hızla ilerliyor. AI ayrıca toplumumuzun eğitim, sağlık, eğlence, iş ve güvenlik gibi çeşitli yönlerine giderek daha fazla entegre oluyor.
Ancak yapay zekâ sosyal yaşamlarımızı nasıl etkiler? Yapay zekâ sistemleri veya aracılarıyla nasıl etkileşim kurarız ve onlar bizimle nasıl etkileşim kurar? AI ile anlamlı ilişkiler kurabilir miyiz ve AI bizi anlayabilir ve bizimle empati kurabilir mi?
Yapay Zekâ ile Arkadaş Edinme ve Sosyalleşme
Yapay zekâyla günlük hayatta karşılaştığımız en yaygın yollardan biri Facebook, Twitter, Instagram ve TikTok gibi sosyal medya platformlarıdır. Bu platformlar, tercihlerimizi, davranışlarımızı ve duygularımızı analiz etmek ve bize kişiselleştirilmiş içerik, öneriler ve reklamlar sağlamak için yapay zekâyı kullanır. Nefret söylemi, yanlış bilgilendirme veya spam gibi zararlı veya uygunsuz içeriği denetlemek için de yapay zekayı kullanırlar.
Ancak yapay zekâ yalnızca sosyal medya için bir araç değildir, aynı zamanda kendisi de bir sosyal sistem olabilir. Örneğin sohbet robotları, metin veya ses yoluyla insanlarla doğal dil diyaloğunu simüle edebilen konuşma sistemleridir.
Sohbet robotları bilgi sağlama, eğlence, müşteri hizmetleri veya arkadaşlık gibi çeşitli amaçlara hizmet edebilir. Bazı sohbet robotları, bağlama ve kullanıcının ihtiyaçlarına bağlı olarak arkadaş canlısı, esprili, destekleyici ve hatta flörtöz olacak şekilde tasarlanmıştır.
Aynı zamanda yapay zekâ, avatarlar veya robotlar gibi sanal veya fiziksel karakterlere de entegre edilebilir. Bu karakterler gerçekçi veya stilize edilmiş görünümlere, jestlere, ifadelere ve seslere sahip olabilir. Ayrıca kişilik, duygular, bellekler ve hedefler de olabilirler. Bu özellikler yapay zekâyı insanlar için daha ilgi çekici ve ilişkilendirilebilir hale getirebilirler.
İnsanların duygularını, tercihlerini ve davranışlarını etkileyebilir; mahremiyet, rıza, sorumluluk ve hesap verebilirlik gibi etik, yasal ve ahlaki konuları da sorunsal hale getirebilirler. Bu nedenle sosyal yapay zekâ karakterlerinin oluşturulması, değerlendirilmesi ve yönetimi insan onuruna, özerkliğine ve çeşitliliğine saygı gösteren biçimde düzenlenmelidir.
Yapay Zekaya Aşık Olmak ve Dijiseksüalizm
Yapay zekâ ile etkileşime girmenin bir başka yönü de yapay zekâ sistemlerine karşı romantik veya cinsel duygular besleme olasılığıdır. Bu fenomen dijiseksüalizm olarak bilinir ve AI ile romantik ve cinsel ilişkiler kurmayı içerir.
Bazı uzmanlar, makinelerin duygulara karşılık verme yeteneğinden yoksun olması nedeniyle insanların makinelerle anlamlı ilişkiler kuramayacağını düşünüyor. Diğer kişiler ise AI daha da geliştikçe makinelerin sonunda duygusal tepkileri simüle edebileceğini ve insanların onlarla anlamlı ilişkiler kurmasını mümkün kılabileceğini savunuyor.
İnsanın Bağlanma İhtiyacı ve Yapay Zekanın Rolü
Yapay zekâ ile etkileşime geçme arzumuzun ana nedenlerinden biri bağ kurma ihtiyacımızın insanlığın temel bir parçası olmasıdır. İnsanlar sosyal hayvanlar olarak diğer insanlarla aidiyet, yakınlık ve onay duygularını paylaşma arzusunda olan varlıklardır. Aynı şekilde başkalarından anlayış, tanınma ve geri bildirim almaya da ihtiyaç duyarız.
Ancak günümüz dünyasında birçok zorluk ve engel bizi bağlantı kurma ihtiyacımızı karşılamaktan alıkoymaktadır. Rekabetçi, bireysel ve hızlı tempolu bir toplumda yaşıyoruz ve zihinsel sağlığımızı da etkileyen stres, kaygı ve depresyon gibi sorunlarla karşı karşıyayız. Dahası ayrımcılık, ön yargı ve şiddet gibi unsurlar güvenliğimizi ve onurumuzu da tehdit etmektedir.
Bununla birlikte yapay zekâ teknolojisi ile insanın bağlanma ihtiyacını karşılama potansiyeli vardır. Yapay zekâ teknolojisinde kaydedilen ilerlemeler, insanlarla bağ kurma yolunda önemli bir rol oynayabilecek sosyal robotların ve sohbet botlarının geliştirilmesine olanak sağlamıştır. Bu yapay zekâlar, insanlarla anlamlı etkileşimler kurabilirler ve bireysel ihtiyaçlara uyacak şekilde özelleştirilebilirler.
Yapay Zeka ve Gerçek İnsanla Bağ Kurmanın Farkları
Ancak yapay zekâ ile gerçek insan arasında bir bağ oluşturma konusunda bazı endişeler de vardır. Birçok insan, yapay zekanın insanlaştırılması veya yapay zekayı insan ilişkileri yerine koymak konusunda endişelidir. Bazı araştırmalar, insanların yapay zekalarla kurdukları ilişkilerin, gerçek insanlarla kurdukları ilişkilere göre daha sığ ve yüzeysel olduğunu göstermiştir.
Bu nedenle yapay zekânın insan bağlanma ihtiyacını karşılama konusunda gerçek bir alternatif olarak kabul edilmesi için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. Yapay zekânın insanların hayatlarına gerçek bir değer katarak bağlantı kurmalarına yardımcı olabilmesi için daha fazla geliştirilmeleri gerekmektedir.
Ek olarak yapay zekâ teknolojilerinin insanların ihtiyaçlarını karşılama ve onları bilinçli bir şekilde kullanma amacıyla olumlu yönleri ve pratik uygulamaları açısından daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Özel Bilgileri Yapay Zekâ İle Paylaşmanın Olumsuz Yönleri
Gizlilik Riskleri
Kişisel bilgilerin sohbet botlarıyla paylaşılmasıyla ilgili en büyük endişelerden biri gizlilik ihlalleri riskidir. Şirketler kişisel verileri korumak için önlemler alırken chatbot ve yapay zekâ verilerinin tehlikeye düştüğü durumlar olmuştur.
Bilgilerin Kötüye Kullanımı
Chatbot'lar kişisel bilgiler üzerinde uygun kontrole sahip olacak şekilde programlanmamışsa kullanıcı bilgilerinin üçüncü şahıslara satılması da dahil olmak üzere uygunsuz şekilde ele alınması ihtimali vardır. Bazı ülkelerde şirketler, kullanıcı verilerini uygun izin olmadan paylaştığı için para cezasına çarptırılmıştır.
Güvenlik Endişeleri
Chatbot'lar ve yapay zekanın doğal dili kullanması onları siber saldırılara karşı savunmasız hale getiriyor. Kötü niyetli kullanıcılar, mali kayba ve hatta kimlik hırsızlığına yol açacak şekilde hassas bilgileri elde etmek için sohbet robotlarını kullanabilir.
Özel Bilgileri Yapay Zekâ ile Paylaşmanın Olumlu Yönleri
Kişiselleştirilmiş Hizmet
Chatbot'lar, kullanıcılara kişiselleştirilmiş hizmet sağlamak için kişisel bilgileri kullanabilir. Örneğin, bir perakende mağazası için bir sohbet robotu, ilgisini çekebilecek yeni ürünler önermek için kullanıcının satın alma geçmişini kullanabilir. Bu tür kişiselleştirilmiş hizmet, kullanıcı deneyimini geliştirebilir ve müşteri memnuniyetini artırabilir.
Hız ve Verimlilik
Chatbot'lar, bir kullanıcının isteğine insan müdahalesine gerek kalmadan hızlı ve doğru bir şekilde yanıt vermek için kişisel bilgileri kullanabilir. Örneğin, bir banka için chatbot hesap bakiyelerini veya işlem geçmişini hızlı bir şekilde sağlamak için kullanıcının hesap ayrıntılarını kullanabilir. Bu verimlilik kullanıcıların zamandan ve emekten tasarruf etmesini sağlayabilir.
Sonuç
Sonuç olarak yapay zekaların hayatımızda hızlı bir şekilde yer edinmesi kaçınılmaz. Sağladığı kolaylıkların yanı sıra karşılaştığımız zorlukları ve sorumlulukları henüz tam olarak kavrayamadık. Bu alanda daha çok araştırma yapmak, gelişmeleri takip etmek ve yapay zekadan güvenli bir şekilde faydalanmak izlenecek en iyi yol olarak görünüyor.
Kaynakça
- Brubaker, J., & Sundar, S. S. (2015). Who do you love? The effects of anthropomorphism and animacy on romantic attraction to virtual agents. Frontiers in Psychology, 6, 1509.
- Bryson, J. J. (2019). The Past Decade and Future of AI's Impact on Society. BBVA OpenMind. https://www.bbvaopenmind.com/en/articles/the-past-decade-and-future-of-ais-impact-on-society/ sitesinden alındı.
- Calvert, S. L. (2019). Socializing Artificial Intelligence. Cassell Forum. https://issues.org/socializing-artificial-intelligence-cassell-forum/ sitesinden alındı.
- Hancock, J. T., Toma, C. B., & Ellison, N. B. (2007). The truth about social networking sites. Computers in Human Behavior, 23(2), 2127-2134.
- Hasal, M., Nowaková, J., Ahmed Saghair, K., Abdulla, H., Snášel, V., & Ogiela, L. (2021). Chatbots: Security, privacy, data protection, and social aspects. Concurrency and Computation: Practice and Experience.
- Kaplan, J., & Stoycheff, E. (2020). Lonely hearts and chatbots: A practical framework for designing chatbots to improve mental health. Journal of Medical Internet Research, 22(6), e18243.
