Daha iyi hissetmeye bugün başlayın
Siz de 500 bin mutlu danışanımız gibi hayatınızın kontrolünü elinize alın.
Sessiz İstifa Nedir?
Sessiz istifa, çalışanın resmi bir bildirimde bulunmadan veya kimseye duyurmadan işinden ayrılmaya karar vermesine denir1. Çalışan, arkasında farklı sebeplerin yattığı istifa sürecinde büyük bir olay çıkarmak ya da ayrılacağını duyurmak yerine, direkt olarak işe gelmeyi bırakabilir ya da zamanla görevlerinden kopmaya başlayabilir.
Çalışılan işten sessiz bir şekilde ayrılma fikri kimilerine çekici gelse de bu sessiz vazgeçiş hem kişi hem de ayrıldığı kurum açısından olumsuz sonuçlar doğurur. Sessiz istifa çoğunlukla profesyonel olarak karşılanmaz ve saygısızlık olarak değerlendirilebilir.
Kişi uygun bir bildirimde bulunmadan veya yumuşak bir geçiş planı sağlamadan kritik bir pozisyondan ayrılıyorsa sessiz istifa süreci daha olumsuz algılanabilir. Çalışılan kurumu ve işe alım ve işten ayrılma süreçleri ile ilgilenen profesyonel sorumluyu haberdar etmek daha olumlu bir davranış olarak görülür.
İşten ayrılma prosedürlerini yerine getirmeyerek sessiz bir şekilde istifa etmenin arkasında genellikle kurumdaki çalışma koşulları yatar. Buna ek olarak çalışanların psikolojik süreçleri de onları bu kararı almaya itebilir2.
Sessiz İstifanın Belirtileri
Çalışanların sessiz istifaya yönelmeye başlamasıyla sessiz istifa sürecinde aşağıdaki belirtiler görülebilir:3
- İşle ilgili sosyal etkinliklere katılmamak
- İşe zamanından geç gelmek ve işten erken çıkmak
- İş arkadaşları ve yöneticilerle kurulan iletişimlerde kopukluk olması
- Takım çalışması ile yürüyen projelere katılımın azalması
- Verimlilikte düşüş yaşamak
- Yapılan toplantılara isteksiz katılmak veya hiç katılmamak
- İşe yönelik motivasyonun düşmesi ve durağanlaşmak
Sessiz İstifanın Nedenleri
Kurumsal Sebepler
İşten sessizce ayrılmanın sebepleri çoğu zaman çalışılan kurumda kurum ve çalışma koşulları ile ilişkili olarak yaşanan sorunlardır. Sağlıksız bir çalışma ortamının oluşmasına ve çalışanların sessiz istifaya yönelmesine sebep olabilecek bazı durumlar şunlardır:4
- Kurumsal Destek Eksikliği
- Çalışan kişi, iş arkadaşlarından veya yöneticilerinden ihtiyaç duyduğunda destek göremezse bu durum içe kapanmasına, tükenmiş hissetmesine ve dolaylı olarak sessiz istifaya yönelmesine sebep olabilir.
- Çalışanlar Arasındaki Çatışmalar
- Kişilik özellikleri ve çalışma yöntemleri açısından yaşanan düşünce ayrılıkları çalışanlar arasında kişisel çatışmalara sebep olur. Bu çatışmalar gerginliğe ve strese neden olarak iletişim ve iş birliğinde bozulmaya yol açabilir.
- Yönetime Güvensizlik
- Yönetimdeki kişilerin, çalışma ortamına destek olmayan ve hatta çalışanların sorunlarını görmezden geldikleri durumlar yaşanabilir. Kurumdaki sorunların çözülmeyeceğine ve yönetimin adil davranmayacağına olan inanç bu şekilde pekişebilir ve çalışanlar sessiz istifaya yönelebilir.
- İş-Yaşam Dengesindeki Bozulmalar
- Yönetimden gelen ve makul olmayan talepler veya beklentiler nedeniyle çalışanlar sağlıklı bir iş-yaşam dengesi sağlayamayacak gibi hissedebilir. Fazla mesai saatleri ve yoğun iş yükü gibi durumlar, tükenmişlik ve tatminsizlik duygularına yol açar.
Psikolojik Sebepler
Fiziksel ve kurumsal koşulların yanı sıra çalışanın iş süreci boyunca yaşadığı psikolojik sebepler de sessiz istifanın sebebi olabilir. Bu sebepler aşağıdaki gibidir:5
- Tükenmişlik Hissi
- Uzun süreli stres duygusal, fiziksel ve zihinsel bir bitkinlik hali olan tükenmişliğe sebep olur. Kişi tükenmişlik yaşadığında bunalmış hisseder ve işinin getirdiği sorumluluklarla baş edemeyebilir. Bu durumun yarattığı kopukluk hissi çalışanlarda sessizce pozisyonlarını terk etme kararını ortaya çıkarabilir.
- Kişilerarası Çatışmalar
- İş arkadaşları veya yönetimdeki kişilerle yaşanan bireysel sorunlar kişinin psikolojik iyi olma halini kötü etkiler. Yaşanan sorunların çözülmeyeceğine ve devam edeceğine inanan kişi, sessiz istifaya yönelebilir.
- Azalan İş Doyumu
- Çalışanların işlerine yönelik tatmin hissinin azalması ile birlikte işlerine olan bağlılıkları da azalır6. Bu sebeple zaman içinde yaptıkları işin anlamlı olmadığını veya bu işe katkı sağlayamayacaklarını düşünerek işlerinden uzaklaşabilirler.
- Yüzleşme - İletişim Sorunları
- Bazı durumlarda, çalışanlar işlerinde yaşadıkları sorunlarla yüzleşmekten veya diğer iş arkadaşlarından alacakları olumsuz geribildirimlerden çekinebilirler. Bu çekinme hali, kişilerin hata yapmaktan ve zaman içinde aksiyon almaktan bile korkmalarına sebep olur. Yaşanan endişe ve stres de sessiz istifaya iten sebeplerden biri haline gelir.
- Sosyal Destek Eksikliği
- Kişi, çalıştığı kurum veya pozisyon ile ilgili yaşadığı problemleri sosyal çevresi ile paylaşamıyorsa stresli bir şekilde çalışmaya devam eder. Sorunlar konuşulmadığı takdirde çözülemeyebilir ve paylaşılmayarak çözülemeyen sorunlar kişiyi sessizce ayrılma kararı almaya iter.
Sessiz İstifanın Etkileri
Sessiz İstifanın Bireysel Sonuçları
Sessiz istifayı seçen çalışanların karşılaşabileceği olası bireysel sonuçlar şunlardır7:
Ayrıldıktan sonra eski çalışma arkadaşları ve işverenle olan bağların bozulması ile birlikte kişiler yeni bir iş için referans bulmada zorluklar yaşayabilir.
Açıklama yapmayarak bir işi bırakmak kişiyi profesyonellikten yoksun bir çalışanmış gibi gösterebilir. Bu durum kariyeri olumsuz yönde etkiler. Çalıştığı işten ayrılma sebeplerini sunmayarak ve bunu karşılıklı olarak tartışmayarak sessizce ayrılan kişiler problem çözme becerisinde körelmeler yaşayabilir. Ayrıca olumsuz deneyimleri yaşayarak öğrenme ve kişisel olarak gelişme şanslarını kaçırabilirler.
Sessiz istifanın yaratacağı mali sonuçlar da olabilir. Birikimi olmayan ve bir anda işini bırakan kişiler ani bir işsizlik dönemi yaşayarak maddi sorunlar yaşayabilir.
Süreçten duygusal olarak da etkilenen bireyler, çalışma arkadaşlarını veya yöneticilerini hayal kırıklığına uğrattıklarını düşünebilir. Bununla ilişkili olarak suçluluk, utanç ve pişmanlık duyguları hissedebilirler. Aynı zamanda bu kişiler, kendilerini stresin ve belirsizliğin hakim olduğu yeni bir sürecin içerisinde bulurlar.
Sessiz İstifanın Kurumsal Sonuçları
Sessiz istifanın kurumlar için aşağıdakiler de dahil olmak üzere birçok olumsuz sonucu olabilir:7
Bir çalışan, sessizce ayrılmaya karar verdiğinde kurumlar deneyimli ve kendisine yatırım yapılan bir elemanını kaybetmiş olur. Yeni gelecek çalışanın eğitilmesi ve kuruma hazır hale gelmesi zaman ve kaynak kaybına yol açar.
Sessiz istifadan sonra kurumda kalan çalışanlarda olumsuz etkiler görülebilir. Ani bir istifa diğer çalışanlarda endişeye ve soru işaretlerine sebep olarak üretkenlikte düşüş yaşatabilir.
Birden fazla kişi aynı iş yerinden benzer şekilde ayrılırsa bu durum kurumun itibarını zedeleyebilir. İş birliği içinde olduğu kurum ve kişilerin itibar kaybı yaşayan kuruma duydukları güven azalabilir.
Kurumda yaşanan ani çalışan kaybı ile birlikte mali sorunlar da görülebilir. Yukarıdaki olası sonuçların akabinde işte yaşanacak aksaklıklar sebebi ile kurumun geliri azalabilir.
Sessiz İstifa Nasıl Önlenebilir?
Kurumların sessiz istifayı önlemek için uygulayabilecekleri bazı stratejiler şunlardır:7
- Çalışanlar için saygı, güven ve iş birliği içerisinde bir çalışma ortamı yaratmak
- Pozisyonlar için oluşturulan görev tanımlarını net bir şekilde ifade etmek ve bunun dışına çıkmamak
- Çalışanların başarılarını yeteri kadar takdir etmek
- İş ile ilgili yapılan hatalara profesyonel geribildirimlerde bulunmak
- İş hayatı ile birlikte çalışanların sosyal hayatlarına da vakit ayırmasına olanak tanımak, iş-yaşam dengesini korumaya özen göstermek
- Çalışanların endişelerini ve işe yönelik şikayetlerini ifade edebilecekleri güvenli alanlar ve anlar yaratmak
- Kurum içerisinde yaşanabilecek zorbalık veya ayrımcılık gibi olumsuz durumları engelleyebilmek adına eğitim programları düzenlemek ve çalışanların farkındalığını artırmak
- İşten ayrılmaya karar veren kişi ile bu kararını profesyonel bir şekilde dinleyerek değerlendirmek
- İş temposundan yorulan çalışanları izin ve tatil haklarını kullanmaları konusunda desteklemek
Yukarıdaki gibi yöntemlerle birlikte çalışanlar kendilerini değerli ve kurum için önemli hisseder. Olumlu hislerin pekiştirilmesi ile birlikte işiyle ilgili sorun yaşayan çalışanlar bunu çekinmeden yetkili kişilerle görüşebilir ve sorunlar yapıcı bir şekilde çözülebilir.
Sonuç olarak sessiz istifayı önlemek, olumlu bir çalışma ortamı yaratmayı, açık iletişimi teşvik etmeyi, net beklentiler sağlamayı, altta yatan sorunları ele almayı ve gerekli zamanlarda çalışanlarla bireysel görüşmeler yapmayı içeren bir yaklaşım gerektirir. Kuruluşlar, bu stratejileri uygulayarak değerli yeteneklerini korurken daha üretken ve olumlu bir çalışma ortamı elde edebilir.
Kaynakça
- Lee, D., Park, J., & Shin, Y. (2023). Where Are the Workers? From Great Resignation to Quiet Quitting (No. w30833). National Bureau of Economic Research.
- Mahand, T., & Caldwell, C. Quiet Quitting–Causes and Opportunities.
- Klotz, C. A. ve Bolino, C. M. (2022). “When quiet quitting is worse than the real thing”. Harvard Business Review, https://hbr.org/2022/09/when-quiet-quitting-is-worse-than-the-real-thing
- Johnson, J. R. (2023). What’s New About Quiet Quitting (and What’s Not). The Transdisciplinary Journal of Management.
- Boy, Y., & Sürmeli, M. (2023). Quiet quitting: A significant risk for global healthcare. Journal of Global Health, 13.
- Eslami, J., & Gharakhani, D. (2012). Organizational commitment and job satisfaction. ARPN journal of science and technology, 2(2), 85-91.
- Yıldız, S., & Özmenekşe, Y. O.(2022). Kaçınılmaz son: Sessiz istifa. Al Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 7(4), 14-24.
