Obsesif Kompülsif Bozukluk

Obsesif Kompülsif Bozukluk obsesyonlardan ve kompülsiyonlardan oluşan bir hastalıktır. İnsanlar obsesif kompülsif bozukluğu takıntı hastalığı olarak da bilirler. 

Halk arasında vesvese, saplantı veya takıntı olarak bilinen obsesyonlar istenmeden gelen, kalıcı, rahatsız edici ve durdurulamayan düşüncelerdir. Obsesif kompülsif bozuklukta obsesif düşünceler kendiliğinden oluşur ve kişiler obsesyonlardan kaçmaya çalıştıkça obsesyonlar daha sık ve daha yoğun şekilde ortaya çıkmaktadır. Obsesif düşüncesi olan kişilerin çoğu bu düşüncelerin mantıksız olduğunu bilirler fakat obsesyonları durduramazlar. 

Kompülsiyonlar ise insanların obsesyonlara verdikleri cevaplardır. Bu cevaplar davranış yolu ile ortaya çıkar ve insanlar obsesyonların getirdiği kaygıları azaltmak için çeşitli davranışlar ve ritüeller oluştururlar. Kompülsiyonlar bir amaca yönelik ve tekrarlayıcı davranışlardır. Kişiler kompülsiyonlar yüzünden oldukça zaman kaybetmekte ve işlevselliklerini yitirmektedirler. 

Obsesif Kompülsif Bozukluk hastaları çoğunlukla yapmak zorunda oldukları rutinler yüzünden kendi işlerine ve sorumluluklarına zaman ayıramaz. Başlarda insanlar bu durumla başa çıkabildiklerini düşünürler çünkü hastalık işlevselliği kaybettirecek boyutta değildir. Zaman geçtikçe obsesif kompülsif bozukluk gelişir ve bazen şekil değiştirebilir. Obsesif Kompülsif Bozukluk ilerlediğinde oldukça yıkıcı, rahatsızlık verici ve yıpratıcı bir hal alır. 

Obsesif Kompülsif Bozukluk Belirtileri 

• Sürekli temizlik yapma ihtiyacı
• Her şeyi simetrik ve düzgün tutmak
• Sevdiklerine zarar gelecek korkusunun akıldan çıkmaması
• Sürekli olarak kontrol davranışlarında bulunmak
• Çoğu şeyi birden fazla kez yapmak (el yıkama, ocak kapatma, kontroller)
• Belirli rutinler oluşturmak
• Sürekli olarak sayı saymak
• Aynı duayı birden fazla kez okumak
• Olur olmadık zamanlarda akılda beliren cinsel görüntüler ve düşünceler
• Ciddi biriktirme ve toplama davranışı
• Akıldan atılamayan düşünceler
• El sıkışmamak
• Kapı kollarına dokunmamak

Obsesyon ve Kompülsiyon Çeşitleri

Bulaşma Obsesyonları en sık görülen ve belki de obsesif kompülsif bozukluğun en çok bağdaştırıldığı obsesyon çeşitlerindendir. Bulaşma obsesyonları düşünüldüğü gibi  titiz olmak değildir. Kişiler virüs, pislik, idrar, dışkı ve bakteri gibi maddelerin bulaşmasından korkarlar. Çoğu zaman dışarıya çıkmazlar çünkü dışarısı onlar için oldukça pistir. Bu obsesyonunu bastırmak için kişiler Temizlik Kompülsiyonları geliştirir. Bu kompülsiyon çeşidinde kişiler sürekli olarak temizlik ve yıkanma davranışı gösterirler fakat yıkanmalar ve temizlikler asla yeterli olmaz.

Saldırganlık Obsesyonları görülen kişilerde kendilerine, sevdiklerine ve başkalarına zarar verme korkusu bulunmaktadır. Bu obsesyona sahip kişiler korkuları yüzünden zarar verebilecek her türlü nesnenin varlığından kaçınırlar ve bulundukları ortamlarda bu nesneler açık alanda bulunmaz. Saldırganlık obsesyonları olan kişiler yüksek yerlere çıkmaktan, balkonda durmaktan ve mutfakta bıçak kullanmak gibi aktivitelerden kaçınırlar. 

Kuşku Obsesyonları görülen kişiler bir işin yapılıp yapılmadığına emin olamazlar ve bu obsesyonu bastırmak için Kontrol Kompülsiyonu geliştirerek sürekli olarak yapılan işleri kontrol ederler. Bu obsesyona sahip kişiler ocağın kapanması, ütünün fişinin çekilmesi ve kapının kilitlenmesi gibi durumlardan asla emin olamaz ve sürekli olarak bunları kontrol etmek için yeni yollar bulurlar. 

Cinsel Obsesyonların görüldüğü kişilerde utanılan veya rahatsız olunan cinsel görüntüler akıldan çıkmaz.

Dini Obsesyonlarda günaha girme ile ilgili obsesif düşünceler vardır. Bu kişiler günaha girme ile ilgili düşünceleri ve günah sayılacak düşünceleri akıllarından çıkaramaz.

Simetri Obsesyonları olan obsesif kompülsif bozukluk hastalarında eşyaların simetrik olması isteği görülür. Bu kişiler eşyalar sıralı düzgün ve simetrik olmazsa çok ciddi bir kaygı hissederler ve rahatsızlık hissi duyarlar. Simetri obsesyonları görülen kişilerde Düzen Kompülsiyonları görülür. Bu kişiler her şeyi düzenler ve her şeyin sıralı, simetrik olduğundan emin olurlar. 

Obsesif Kompülsif Bozukluğun Görülme Yaşı

Başlarda kontrol edilebilir ve başa çıkılabilir bir hastalık olan obsesif kompülsif bozuklukta insanlar uzmanlara başvurmakta oldukça geç kalırlar. Obsesif Kompülsif bozukluk çocukluk çağından itibaren görülebilen bir hastalıktır. Bu hastalık çoğu zaman 20li yaşlardan sonra görülse de hastaların %15’inde 35 yaşından sonra çıktığı da görülmüştür. 

Obsesif Kompülsif Bozukluk Neden Görülür?

Obsesif Kompülsif Bozukluğun neden olduğu hala daha araştırılan bir konu olsa da hastalığın ortaya çıkmasında etkili iki faktör görülmüştür. Bunlar çevresel ve biyolojik faktörlerdir. Biyolojik faktörlere bakıldığında yapılan araştırmalar obsesif kompülsif bozukluk hastalarının serotonin seviyelerinin sağlıklı insanlardan düşük olduğu gözlemlenmiştir. Çevresel faktörlerde ise hayat olayları, stres yaşatan olaylar, travmalar ve kişinin yaşamındaki köklü değişimler obsesif kompülsif bozukluğu tetikleyebildiği gibi var olan hafif semptomları arttırabilir. 

Obsesif Kompülsif Bozukluğun Tedavisi 

Obsesif Kompülsif Bozuklukta Bilişsel Davranışçı Terapi etkili yöntemlerden biridir. 

 Bilişsel terapide obsesyonların temelindeki sorun olan yanlış inanç ve otomatik düşünceler belirlenir ve bunlar düzeltilir. Davranışçı terapide ise obsesif kompülsif bozukluk hastalarının %80’inde iyileşme görülmektedir. Bu terapide amaç obsesif kompülsif bozukluk hastasını alıştırmaktır. Obsesif Kompülsif Bozukluk hastasının kaçtığı obsesyonlara kişi alıştırılır ve yapılan kompülsiyonlar önlenir. 

Tepki önleme ve geciktirme davranışçı terapide esastır yani kompülsiyonlar ertelenebilir ve obsesif kompülsif bozukluk hastası buna dayanabilirse bu durum aşamalı olarak geliştirilir ve kaygı giderek azalır. Bu terapi ile tedavi edilecek kişiden önce obsesyon ve kompülsiyonlarının rahatsızlık derecesini listelemesi istenir ve en az rahatsız edici olan obsesyonlardan başlayarak hedefler belirlenir ve bu hedefler gerçekleştikçe daha zor görevler verilerek davranış değiştirilir. Bu süreç başlamadan danışana bu sürecin kaygılı geçebileceği ama buna dayanıldığında kaygının azalacağı belirtilmelidir. Kaçınmayı önlemek, imajinasyon ile takıntıların üstüne gitmek, obsesyon düşüncelerini yok etmek yerine onların üstüne gidip düşünce akışının rahat bırakılması, hastanın kaygı veren düşüncelerini yazması, ses kaydına alıp tekrar tekrar dinlemesi veya yazdıklarını okuması yöntemlerden bazılarıdır.

Hiwell Nedir?

Hiwell, online bir platformda uzman klinik psikologlarla danışanları bir araya getirerek psikolojik danışmanlığı ulaşılabilir, uygun fiyatlı ve konforlu hale getirir. Hiwell, danışanların video görüşmeler ve mesajlarla uzman psikologlardan hizmet almasını sağlar. “Başlayın” diyerek sizin için özel tasarlanmış psikolojik danışmanlık sürecinize hemen başlayabilirsiniz.

1. Bayar, R. & Yavuz, M. (2008).  İ. Ü Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri, Türkiyede Sık Karşılaşılan Hastalıklar Sempozyumu Dizisi, No: 62, 185-192. 
2. Bayraktar, E. (1997). Obsesif Kompulsif Bozukluk, Psikiyatri Dünyası, 1, 25-32. 
3. Tan, O. (2004). Takıntılar Vaka Örnekleri ve Tedavi Yöntemleri. İstanbul, Timaş Yayınları.